1 april kikker in je bil (CC0 - Pixabay - Couleur)
Elk jaar doen de media en veel particulieren weer hun best om iemand iets wijs te maken of voor de gek te houden. De bekendste grap: “Je veter is los” wordt vaak gevolgd door de bekendste uitdrukking: “1 april, kikker in je bil.”
De oorspronkelijke 1 april-grap houdt volgens de encyclopedie in:
“Iemand ergens heen te zenden met een onmogelijke boodschap.”
Het slachtoffer wordt er op uitgestuurd om allerlei verzonnen en onbestaande spullen te gaan kopen of ophalen. Vroeger was er vooral veel ‘vraag’ naar een rond vierkant, gedroogde sneeuw, een glazen bijl of muggenteentjes. En op kantoor werden veel medewerkers het magazijn in gestuurd om daar de map met zoekgeraakte stukken op te halen. De grap komt op ongeveer dezelfde manier in grote delen van Europa voor en is ook bekend in Amerika, Rusland, Australië en Noord-Afrika.
Geschiedenis van 1 april
1 april, grappendagWaar de grappendag 1 april precies vandaan komt, is niet bekend. Sommige bronnen melden dat het fenomeen ontstond bij de wijziging van de Gregoriaanse kalender in 1582. Voor die tijd werd het Nieuwjaar gevierd van 25 maart tot 1 april. Daarna op 1 januari. Mensen die het nieuwe systeem vergaten of niet wilden aanvaarden kregen tijdens het ‘oude’ Nieuwjaar uitnodigingen voor niet gehouden feestjes en grappige cadeautjes.
Het verhaal is echter onwaarschijnlijk omdat de eerst bekende 1 aprilgrap al wordt vermeld in een Franse bron uit 1508, een gedicht van Eloy d’Amerval. En in 1539 schreef de Gentse rederijker Eduard de Dene een gedicht getiteld Refereyn vp verzendekens dach Twelck den eersten April te zyne plach, over een knecht die, op 1 april, door had dat hij door zijn meester op pas was gestuurd met een onmogelijke boodschap.
In Nederland wordt de inname van Den Briel door de watergeuzen op 1 april 1572 vaak aangedragen als aanleiding. Maar aangezien 1 april internationaal een grappendag is en er bovendien oudere vermeldingen zijn, lijkt dat onwaarschijnlijk. Wel heeft deze gebeurtenis geleid tot het 1 april-rijmpje: Op 1 april verloor Alva zijn bril.
In historisch onderzoek zijn vergelijkingen getrokken met grappenfeesten in de klassieke oudheid (lachriten in Thessalië en de Romeinse narrenfeesten, de Quirinalia), in het oude India (het Holifeest) of met middeleeuwse narrenfeesten, zoals carnaval, die allemaal in het voorjaar werden gevierd. Harde bewijzen hiervoor zijn echter nooit gevonden.
Jeugdjournaal
ShitkidzHet Jeugdjournaal heeft naam gemaakt met geslaagde 1 aprilgrappen. Het Jeugdjournaal berichtte al eens dat de regering belasting op zakgeld wilde heffen en dat men een mummie weer tot leven had gewekt. Ook meldde het programma op 1 april ooit dat de Nederlandse regering besloten had tot het verbieden van MSN voor kinderen onder de 14 jaar, omdat de Nederlandse taal erdoor achteruit zou gaan.
Dat mensen alert zijn om niet in de maling genomen te worden op 1 april ondervond Google in 2004. Toen het bedrijf juist op 1 april aankondigde dat het met de gratis mail-service Gmail de concurrentie met Hotmail aan wilde gaan en dat gebruikers naar de maatstaven van 2004 de ongeloofwaardig hoge opslagcapaciteit van 1 gigabyte kregen, dacht iedereen dat het een 1 aprilgrap was. Pas op 2 april begon men langzaamaan te geloven dat het geen grap was.
Historische grappen
Vooral in de media worden veel grappen bedacht die ervoor zorgen dat 1 april niet onopgemerkt voorbij gaat. Een overzicht van enkele beroemde 1 april-grappen:
Het BBC-programma Panorama liet in 1957 een reportage zien over de spaghetti-oogst in Zwitserland. Te zien waren dorpelingen die slierten spaghetti van de bomen plukten. Honderden kijkers belden de zender op om te horen waar zij spaghetti-bomen konden kopen om zelf spaghetti te kweken.
In het NOS journaal werd op 1 april 1960 aangekondigd dat de Toren van Pisa was omgevallen. Er kwamen veel reacties van geschrokken en treurende mensen.
In 1962 zei Kjell Stensson, technicus van de enige Zweedse televisiezender dat er een manier was om tijdelijk gekleurde beelden te krijgen op mensen hun zwart/wit-televisie. Ze moesten er een panty omheen doen. Duizenden mensen deden dat. Pas in 1970, ook op 1 april werd de zender in kleur uitgezonden.
Krantenbericht over de grap van Edo van Tetterode – Algemeen Handelsblad, 02-04-1962 (Delpher)Datzelfde jaar haalde beeldhouwer Edo van Tetterode het nieuws met een grap. Op het strand van Zandvoort liet hij een beroemd beeld van het Paaseiland aanspoelen. Nadat over dit bijzondere nieuws was bericht, kwamen velen naar het strand om het beeld te bekijken. Van Tetterode, die voor zijn grap had samengewerkt met de NCRV, richtte hierna een Nationaal 1-april-genootschap op, dat jaarlijks een prijs uitreikte voor de beste grap ban het jaar.
Het NOS journaal meldde dat op 1 april 1969 een grote landelijke actie zou worden gehouden om zogenaamde ‘zwartkijkers’ op te sporen. Controleurs zouden met een scanner door de straten rijden om mensen die hun kijk- en luistergeld niet hadden betaald op te sporen. “Is daar niets tegen te doen?”, vroeg een journalist. “Nee”, was het antwoord van een controleur, want hij kon zich niet voorstellen dat men het televisietoestel in aluminiumfolie zou wikkelen, want dan zou de voorbijrijdende controledienst met hun scanner niets kunnen opmerken. De volgende dag was al het aluminiumfolie in de winkels binnen enkele uren uitverkocht.
De Britse Daily Mail berichtte in 1981 dat de organisatoren van de Londense marathon een Japanse deelnemer kwijt waren. Ze hadden ontdekt dat hij door een vertaalfout in de brief die hij van hen had gekregen moet hebben begrepen dat de race niet over 26 mijl ging, maar 26 dagen zou duren. Hij zou al dagen aan het lopen zijn… ergens in Engeland. De krant huurde een (Japanse) hardloper in om op die dag een aantal plaatsen door te lopen. Nadat het publiek hem in St. Albans had ontdekt, probeerden veel mensen hem daar tot stoppen te bewegen.
In 1998 kwam via een nieuwsbrief van “New Mexicans for Science en Reason” het bericht naar buiten dat de Amerikaanse staat Alabama had ingestemd om de waarde van de wiskundige waarde pi te veranderen van de 3,14159 naar 3,0. De staat kreeg honderden reacties van protesterende mensen.
