De bochelaar van Antiochië

Het zou de titel van een roman kunnen zijn, “De bochelaar van Antiochië”, maar ik denk aan niet meer dan het mozaïek hierboven. Het is te zien in het plaatselijke museum. Qua stijl zijn de Syrische mozaïeken wat minder verfijnd dan de Afrikaanse, maar dat laat onverlet dat de Antiocheense kunstenaars hun eigen verhalen te vertellen hebben. Alleen weet ik niet altijd welk.

Hierboven een gebochelde met een opvallend groot geslacht. Ik vermoed dat hij visser is, want hij houdt twee sprieten vast van de soort waarmee je een vis spietst. Maar misschien zie ik dat verkeerd. Ik zou geen vragen hebben gehad als er niet twee Griekse woorden bij hadden gestaan, καὶ σὺ, “ook jij”. Dat is een gebruikelijke formulering uit grafschriften. Het Latijnse equivalent is hodie mihi, cras tibi, “heden ik, morgen gij”. Een beroemd voorbeeld is de waarschuwing die de stervende Julius Caesar zijn moordenaar Brutus voorhield: καὶ σὺ τέκνον, “ook jij, m’n zoon”.

Wat is bedoeld met de bochelaar van Antiochië? Ik kan me moeilijk voorstellen dat dit een grafmozaïek is, want ik stel me voor dat een Romein zich niet in volle mismaaktheid zou laten afbeelden. Eerder denken ik dat de boodschap is dat elk mens in de ogen van een ander lelijk kan zijn. Een oproep tot bescheidenheid dus, maar mij schieten zo snel geen parallellen te binnen. Dat doet me aarzelen.

Overigens is dit mozaïek ook te zien in Feest in het oude Rome. Geschenken voor de Saturnaliën. Het boek (waarvoor ik de beeldredactie deed en waarover ik al eerder blogde) bevat vele tientallen Romeinse plezierdichtjes van Martialis, vertaald door Vincent Hunink. Elk apart zijn de gedichten wat triviaal, maar als geheel bieden ze een elegant panorama van de Romeinse geschenkencultuur. Leuk als Sinterklaascadeau.