Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS)

De Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS) was een Europees samenwerkingsverband dat in 1951 ontstond en het jaar erop in werking trad. Het wilde door economische samenwerking de welvaart én de banden tussen Frankrijk en Duitsland versterken. De EGKS was de eerste supranationale Europese instantie. In 2002, na vijftig jaar, hield de EGKS op te bestaan.

Ontstaan van de EGKS

Het was de Franse minister van Buitenlandse Zaken Robert Schuman die, naar een idee van Jean Monnet, het initiatief nam tot de oprichting van de Europese Gemeenschap van Kolen en Staal. In 1951 sloten zes Europese landen een overeenkomst om economisch meer te gaan samenwerken: de Benelux-landen (België, Nederland, Luxemburg), Duitsland, Frankrijk en Italië. Het zogenoemde Verdrag van Parijs van 18 april 1951 werd eind juli 1952 van kracht. Vanaf toen was de EGKS actief als supranationale organisatie.

Doelstelling van de EGKS

Het hoofddoel van het EGKS-verdrag, zo staat in artikel 2, was om via een gemeenschappelijke markt voor kolen en staal de economische groei te stimuleren. De werkgelegenheid en levensstandaard zouden hiervan profiteren. De EGKS streefde verder naar eerlijke, transparante prijzen en het tegengaan van economische discriminatie.

Een even belangrijk doel van de EGKS was om de geschonden banden tussen Duitsland en Frankrijk te verbeteren. Deze twee landen hadden tussen 1870 en 1945 liefst drie oorlogen tegen elkaar gevoerd: de Frans-Duitse Oorlog, Eerste Wereldoorlog en Tweede Wereldoorlog. Doordat Frankrijk en Duitsland industrieel samenwerkten konden ze onderling toezien op de kolen- en ijzerindustrie en op elkaars markt. Op die manier konden ze elkaar op een nette manier controleren, zodat er geen nieuwe wapenindustrieën in een of beide landen opgebouwd konden worden.

In de preambule van het Verdrag van Parijs over de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS), staat onder meer over het doel:

“Ervan overtuigd, dat de bijdrage, die een georganiseerd en levend Europa tot de beschaving kan leveren, onontbeerlijk is voor het handhaven van vreedzame betrekkingen; (…) Verlangend door de uitbreiding van de productie hunner basisindustrieën gezamenlijk bij te dragen tot een verhoging van het levenspeil en tot het voortgaan van de werken des vredes; (…) Vastbesloten voor een eeuwenoude wedijver een samensmelting hunner wezenlijke belangen in de plaats te stellen, door het instellen van een economische gemeenschap de eerste grondstenen te leggen voor een grotere en hechtere gemeenschap tussen volkeren.”

Na de EGKS: gevolgen van het verdrag

De Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal vormde het startpunt van de naoorlogse economische integratie. Uit de EGKS ontstond later de Europees Economische Gemeenschap (1957), die later de Europese Unie (EU) werd.

De snelle economische groei in Duitsland (Wirtschaftswunder) en in andere Europese landen in de jaren 1950 en 1960 was mede aan de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal te danken. Toen het verdrag opgesteld werd, was afgesproken dat de overeenkomst vijftig jaar zou duren. Daarom werd het EGKS-verdrag in juli 2002 van rechtswege beëindigd.

Lees ook: Verdrag van Parijs (1951)
Boek: De geboorte van Europa – Een geschiedenis zonder einde

Bronnen ▼