De verborgen schuilkerk Museum Ons’ Lieve Heer op Solder in Amsterdam ontvangt deze week, als vijfde locatie in Nederland, het Europees Erfgoedlabel toegekend. Het label is een initiatief van de Europese Commissie voor erfgoedlocaties met een belangrijke symboolwaarde voor de vrije Europese samenleving.
Het Amsterdamse museum ontvangt het label onder meer omdat de zeventiende-eeuwse voormalige schuilkerk “het belang van tolerantie en vrijheid van geweten reflecteert”.
De schuilkerk werd in 1663 door de katholieke uit Duitsland afkomstige Jan Hartman gebouwd op de zolder van zijn grachtenhuis. In de Republiek der Nederlanden was het als katholiek op dat moment verboden om het geloof in het openbaar te belijden. Wel was het andersgelovigen toegestaan gebruik te maken van schuilkerken. Deze verborgen gebedshuizen werden door het protestantse stadsbestuur gedoogd, zo lang ze maar niet zichtbaar waren. Er waren in de Republiek duizenden schuilkerken van allerlei gezindtes.
Wat het museum betreft kan dit verhaal goed gekoppeld worden aan het ontstaan van het huidige Europa.
Vrijheid van geweten en godsdienst werd in de zeventiende eeuw in diverse Europese verdragen vastgelegd om een eind te maken aan oorlog en geweld. Hierdoor ontstaat de basis voor de vrije democratische samenleving die Europa kenmerkt. Tegenwoordig verbaast de unieke schuilkerk op zolder bezoekers uit de hele wereld. Zij vragen zich af hoe die vreemde situatie ontstaan is. Vanuit deze beleving agenderen we vragen over tolerantie en religieuze diversiteit in de hedendaagse samenleving.
Het Europees Erfgoedlabel is een erkenning voor erfgoedlocaties die een speciale rol hebben gespeeld in de Europese geschiedenis en cultuur of bij de Europese integratie. Het label moet het wederzijdse begrip tussen Europese burgers vergroten en Europese burgers, in het bijzonder jongeren, meer inzicht geven in het huidige Europa en het gemeenschappelijke cultureel erfgoed.
Met de toekenning van Ons’ Lieve Heer op Solder dragen nu vijf Nederlandse locaties het Europees Erfgoedlabel:
- Het Vredespaleis in Den Haag (toekenning in 2014)
- Kamp Westerbork (2014)
- Het Verdrag van Maastricht (2017)
- Koloniën van Weldadigheid (2020)
De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed coördineert het Europees Erfgoedlabel in Nederland.
