Romeins goudstuk, Saksisch offer
Het opschrift op de voorzijde (de “kop”) van de gevonden munt identificeert de afgebeelde keizer als Fl(avius) Jul(ius) Constans en meldt verder dat hij een pius felix augustus is, een “vrome en gelukkige keizer”. De andere zijde (de “munt”) toont twee Victoria’s en een schild met het opschrift VOT X MVLT XV, steno voor votis decennalibus multis quindecennalibus, wat zoiets wil zeggen als “de geloftes voor het tienjarige jubileum zijn ingelost en er zijn nog meer geloftes voor het vijftienjarige jubileum”. Het opschrift luidt ob victoriam triumphalem, “wegens een triomfantelijke zege”. De munt is geslagen in Siscia, het huidige Sisak in oostelijk Kroatië.
Het iconografische programma van deze munt is vrij standaard – maar het gewicht is dat niet. Hij weegt negen gram, terwijl een goudstuk normaal gesproken 4½ gram weegt. Het ding is iets groter dan een munt van twee euro. De verklaring is dat het eigenlijk geen munt is maar een penning die de keizer bij een plechtige gelegenheid, zoals een tienjarig regeringsjubileum, cadeau deed aan zijn trouwste medewerkers, ongeveer zoals de Grote Leidse Camee een geschenk was van Constantijn aan een heel voorname senator. Deze munt is dan ook zeldzaam. Sterker nog, dit is het eerste bekende exemplaar.
Ook al zo opvallend is de vindplaats: in het Noord-Duitse Fredenbeck, halverwege Bremen en Hamburg. De trouwe medewerker die het kleinood van keizer Constans kreeg, zal wel een Germaanse leider zijn geweest, vermoedelijk een aanvoerder van de Saksen, de stam die woonde achter de Franken. Onder het motto “de vijand van mijn vijand is mijn vriend” kan Constans heel goed met een Saksische kunungaz hebben samengewerkt. Het is bijvoorbeeld denkbaar dat die Germaanse bondgenoot van de Romeinen in 342/343, kort na de overwinning op de gemeenschappelijke vijand, in Trier aanwezig was bij de feestelijkheden van Constans’ tweede lustrum.
Grafheuvel
Archeologisch onderzoek van de vindplaats leert dat hier in de vierde eeuw n.Chr. een toen al oeroude grafheuvel was naast een moeras. Hoewel je nooit kunt uitsluiten dat iemand het goudstuk per ongeluk is verloren, maakt deze locatie het aannemelijk dat het kunstvoorwerp in het moeras is geworpen als een offergift aan een van de Germaanse goden.
Overzicht van boeken over het Romeinse Rijk
