Het Christusmonogram of Chi-Rho-symbool

Het Christusmonogram of christogram is een bekend christelijk symbool dat bestaat uit de eerste twee letters van het Griekse woord voor Christus: Χριστός. Onterecht wordt vaak gedacht dat de letters staan voor Pax Christi, Latijn voor ‘Vrede van Christus’.

In veel kerkgebouwen, christelijke kunst en bijvoorbeeld ook op het oude Liedboek voor de Kerken, een bekende psalm- en gezangenbundel van de hervormde en gereformeerde kerken, is het Christusmonogram terug te vinden. De afkorting XP werd al in de oudheid gebruikt. Het monogram staat ook wel bekend als het Chi-Rho-symbool, naar de namen van de twee Griekse letters: Chi (χ) en Rho (ρ).

Het monogram is ook nauw verbonden aan een Romeinse legende. Volgens deze legende kreeg keizer Constantijn de Grote voorafgaand aan de Slag bij de Milvische Brug (312) een visioen, waarbij hij een kruis aan de hemel zag staan en een hemelse stem de volgende woorden sprak: in hoc signo vinces (in dit teken zul je overwinnen). De keizer zou het Christusmonogram (dat voor deze tijd waarschijnlijk al bestond) hierna aangebracht hebben op zijn militaire standaard vexillum. Deze standaard kwam hierna bekend te staan als het labarum. Met het teken als talisman won keizer Constantijn inderdaad de strijd. In de periode hierna werd het Christusmonogram ook aangebracht op de helm van de keizer en op de schilden van zijn legionairs. Het labarum verscheen daarnaast op verschillende Romeinse munten.

Alpha en omega

In het Christusmonogram zijn ook vaak de alpha (A) en de omega (Ω) verwerkt, de eerste en laatste letter van het klassieke Griekse alfabet, een verwijzing naar enkele verzen in het bijbelboek Openbaringen, zoals:

Ik ben de Alfa en de Omega, zegt God de Heer, Hij die is, die wás, en die kómt: de Almachtige. Openbaringen 1:8

Bronnen ▼