De oorsprong van het schaakspel ligt hoogstwaarschijnlijk in India. Zo’n 1500 jaar geleden ontstond daar het zogeheten Chaturanga-bordspel dat veel weghad van het huidige schaken. De stukken representeerden een leger dat bestond uit vier divisies: de wagenrijders (torens), olifanterie (lopers), cavalerie (paarden) en infanterie (pionnen). De stukken waren vergelijkbaar met die van het westerse schaakspel, afgezien van het feit dat de loper eruit zag als een olifant en de zwarte koning en koningin van plaats verwisseld waren waardoor de witte koning (e1) en de zwarte koning (d8) niet tegenover elkaar staan opgesteld. Chaturanga werd gespeeld op een geruit, maar niet-zwart-wit geblokt, veld van 8 bij 8.
Vanuit India verspreidde het schaakspel zich via de Zijderoute eerst naar Perzië en daarna over de rest van de wereld. In het huidige Iran kreeg het spel zijn definitieve naam. Het woord schaak is namelijk afkomstig van het Perzische woord shāh, hetgeen koning betekent.
In de negende eeuw arriveerde het spel in Europa. Tegen het jaar duizend had schaken zich over heel Europa verspreid. Nog steeds is het spel erg populair op ons continent en wordt het gespeeld door miljoenen mensen.
Momenteel is in Wijk aan Zee één van de grootste schaaktoernooien ter wereld aan de gang, het Tata Steel Chess Tournament, ook wel het Wimbledon van het Schaken genoemd. De hele wereldtop is aanwezig inclusief de nummer 1 van de wereld, de Noor Magnus Carlsen, alsook oud-wereldkampioen Viswanathan Anand.
Anand (49) is afkomstig uit India, de bakermat van het schaken. Hij staat bekend als een van de sterkste spelers die de wereld ooit heeft gekend. Anand heeft een ELO rating van 2817, waarmee hij 8e op de eeuwige wereldranglijst staat, nog voor schaak-icoon Anatoli Karpov. Toen Anand in 2000 voor het eerst FIDE-wereldkampioen werd, bracht hij daarmee de illustere schaak-titel terug naar de geboortegrond van het schaak, iets wat geen enkele landgenoot hem ooit voordeed. Anand werd in zijn leven meerdere keren wereldkampioen en verdedigde ook verschillende malen zijn titel. Tijd voor een interview met deze legende.
Meneer Anand, hoe verloopt het Tata Schaak-toernooi voor u tot op heden?
Anand: “Redelijk goed. Ik heb tot nu toe een plus-score en net een fijne rustdag achter de rug. Het was een stabiele start.”
Wie gaat volgens u het toernooi winnen? Kunt u een voorspelling geven?
“Niet echt. Ik ben momenteel koploper samen met wereldkampioen Magnus Carlsen. Nepomniasjtsji, Ding en Giri staan net achter ons. Nepomniasjtsji speelt niet alleen goed in Wijk aan Zee, maar heeft ook alles prima onder controle. Afgelopen week heeft hij prima gespeeld. Laten we kijken hoed het toernooi verloopt.”
Maakt u zelf ook kans op de eind-overwinning ? Of zit dat er niet in dit jaar?
“Iedereen heeft altijd een kans.”
Wat denkt u van de Nederlandse deelnemer aan het Tata-schaaktoernooi, Anish Giri? Is hij in goede vorm?
“Vorig jaar speelde hij op dit zelfde toernooi hier in Wijk aan Zee fenomenaal. Echt voortreffelijk.”
Toen eindigde hij op de tweede plaats na Carlsen
“Ja, maar dat was pas na een tiebreak. Giri is een speler waar de meeste deelnemers veel respect voor hebben. Zijn begrip van het schaakspel is erg goed en zijn voorbereiding is voortreffelijk. Ik weet niet in welke mate hij zich precies onderscheidt van de andere spelers, maar hij is absoluut een grote speler. Zeker.”
Moeder
U heeft schaken van uw moeder geleerd. Was zij een sterke schaker?
“Ja, ze zou een goede schaakster zijn geworden als ze zich had aangesloten bij een club, maar ze had kinderen op te voeden. Ze heeft het daarom niet nagejaagd.”
Was ze wel een schaak-fan en liefhebster van het spel?
“Ja, ze was zeker een fanatieke schaak-fan en een grote steun voor mij. Vooral in mijn beginjaren.”
Klopt het dat u een fotografisch geheugen heeft? Een fijne eigenschap voor een top-schaker.
“Nee, dat klopt niet. Soms herinner ik mij zaken in verbazingwekkend detail, maar regelmatig vergeet ik bepaalde feiten ook simpelweg. Mijn geheugen is dus niet fotografisch. Ik verbaas me over mijn eigen herinnering: zowel in positieve als in negatieve zin. Hahaha.”
Wereldkampioen
Denkt u de wereldtitel ooit nog eens te kunnen heroveren?
“Het is mooi om daar op te blijven hopen. Het zal echter een zware opgave worden, maar waarom zou ik het uitsluiten?”
Hier komt wellicht een vreemde vraag, maar is het mogelijk dat een top-speler ooit een ELO-rating van 3000 zal behalen of is dat onmogelijk ? Uzelf bent al de bijzondere grens van 2800 gepasseerd. Kan het nog veel hoger?
“In het verleden dacht men dat de grens van 2785 ook nooit gepasseerd zou kunnen worden, maar het is toch gebeurd. Ik denk zeker dat iemand de grens van 3000 gaat breken als er op een gegeven moment veel spelers zijn met 2800 en enkelen met 2900 op hun naam. Dan is het mogelijk, maar het is moeilijk voor een enkeling om uit te lopen op de anderen. (bijvoorbeeld met 300 punten). Magnus Carlsen staat nu op 2880 omdat er velen zijn met 2700. Samen kunnen we steeds hoger klimmen. Het is dus mogelijk.”
Wat is de sterkste tegenstander waartegen u ooit geschaakt heeft?
“Dat weet ik oprecht niet. Ik vermoed één of andere computer. Hahaha.”
Nederland
Vindt u het fijn om in Nederland te zijn?
Heeft u dit jaar Alkmaar nog bezocht toen daar ronde 5 werd gespeeld?
“Ja ik heb een korte wandeling door de stad gemaakt en alles bezocht wat mogelijk was (Stadhuis, Kaasmarkt, Kaasmuseum). Dat was de moeite waard.”
U kent Nederland dus redelijk goed?
“Ja, ik heb het land behoorlijk vaak bezocht. Het heeft veel mooie steden. Lopen langs de vele grachten vind ik ook erg leuk.”
Wat is het volgende toernooi dat u gaat spelen?
“Het grappige is dat ik dat nog niet weet. Ik wil hier in Wijk aan Zee eerst hoog zien te eindigen in het klassement. Dat is het belangrijkste. Pas aan het eind van de maand weet ik meer.”
Hoe zien uw plannen voor de toekomst eruit? Zijn er speciale zaken die u wilt gaan doen?
“Niet echt. Ik speel mijn toernooien en spendeer tijd met mijn familie. Daar ga ik ook mee door in de toekomst. Verder heb ik geen bijzondere plannen.”
Ook interessant: Max Euwe (1901-1981) – Grootste Nederlandse schaker ooit
Boek: Tactics Training – Viswanathan Anand
