Codex Lerma – Vierhonderd jaar oud koorboek

In december 2015 werden in Den Haag, Utrecht en Amsterdam concerten gegeven rondom de Codex Lerma: een bijzonder vierhonderd jaar oud koorboek.

Het koorboek lag lange tijd te verstoffen in een kerk in Lerma totdat de Utrechtse muziekwetenschapper Maarten Vente het in de jaren vijftig van de vorige eeuw opmerkte. De toenmalige beheerder had niet veel oog voor het oude en haveloze manuscript en Vente bood aan het te kopen om het zo te behoeden voor verder verval. Het werk werd in 1959 uiteindelijk aangekocht en sindsdien ligt het in Utrecht.

De Codex Lerma, een boek voor blazers, werd gebruikt aan het hof van Don Francisco Gómez de Sandoval (1552-1625), de eerste hertog van Lerma. Als jongeling stond deze hertog in aanzien bij Filips II en toen diens zoon Filips III het roer overnam, kreeg hij bijzonder veel macht toegeschoven. In feite voerde Francisco het beleid over het Spaans-Habsburgse rijk.

In de historische wereld wordt nog altijd gediscussieerd over de vraag of het beleid van Francisco wel zo succesvol was. Dat Francisco er zelf niet bekaaid vanaf kwam staat in ieder geval vast. Als eerste hertog van Lerma blies hij nieuw leven in het Spaanse provinciestadje Lerma (tegenwoordig wonen er nog geen 3000 mensen). Hij liet onder andere een paleis en diverse kerken en kloosters bouwen. Daarnaast onderhield hij een kapel met diverse zangers en blazers. Ook liet hij Rubens een statig portret van hem maken.

Zeldzame muziekstukken en unica

Voor de muziekwetenschappen is de Codex Lerma bijzonder waardevol. Het werk laat niet alleen zien welke muziek er destijds rondom het Spaanse hof hip was (onder meer muziek uit De Nederlanden en Italië), maar bevat ook een aantal zeldzame muziekstukken. Er staan bovendien meerdere unica in, composities die alleen via deze bron zijn overgeleverd. Tijdens de concerten werden enkele daarvan voor het eerst in vierhonderd jaar uitgevoerd.

De Codex Lerma is hier door te bladeren