Rijksmuseum komt met tentoonstelling over slavernijverleden

Het Rijksmuseum in Amsterdam werkt momenteel aan een tentoonstelling over het Nederlandse slavernijverleden. Het museum zal zowel stilstaan bij de koloniale periode in zowel Brazilië, Suriname en het Caribisch gebied, als in Zuid-Afrika en Azië.

Centraal in de tentoonstelling (12 februari t/m 30 mei 2021) staan straks tien waargebeurde verhalen. Alle tien vertellen ze een eigen verhaal: van verhalen over het leven in slavernij of het profiteren hiervan, tot verhalen van verzet en uiteindelijk vrijheid. Bezoekers leren hoe hun levens eruit zagen, hoe ze zich verhielden tot het systeem van slavernij en er wordt stilgestaan bij de vraag welke mogelijkheid de betreffende personen hadden tot het maken van eigen keuzes.

João Mina en Soerapati

Untung Soerapati (Publiek Domein – wiki)

Een van de tien personen van wie het museum het verhaal vertelt is João Mina, een Afrikaanse slaafgemaakte man uit Elmina, Ghana. Na zijn verkoop in Afrika werd hij naar Brazilië vervoerd om te werken op een van de honderden suikerplantages. In 1646 wist hij zijn Portugese eigenaar te ontvluchten. Mina belandde uiteindelijk in Recife waar hij door Nederlanders werd verhoord. Voor hen was zijn verhaal interessant, omdat men hiermee meer informatie kreeg over activiteiten van de Portugese vijand. Het verhaal van João Mina geeft daarnaast een beeld van het leven van slaven in de koloniale samenleving van die tijd.

Ook is er aandacht voor Soerapati (1660-1706), tegenwoordig een van de nationale helden van Indonesië. Op jonge leeftijd werd hij door Chinezen of Arabieren op de slavenmarkt van Batavia verkocht. Hierna werkte hij als bediende in het huishouden van de familie Cnoll in voormalige Nederlands-Indië. Soerapati verzette zich tegen zijn onderdrukking en wist uiteindelijk te vluchten. hij sloot zich hierna aan bij een Balinees opstandelingenleger en werd een belangrijk tegenstander van de VOC-troepen.

Brede geografische blik

De tentoonstelling beslaat de Nederlandse koloniale periode van de zeventiende tot en met de negentiende eeuw. Zowel de slavernij in Suriname, Brazilië en het Caribisch gebied (trans-Atlantisch), met de rol van de West-Indische Compagnie (WIC), als de Nederlandse koloniale slavernij in Zuid-Afrika en Azië waar de Verenigde Oost Indische Compagnie (VOC) actief was, komen aan bod. Ook de effecten van het systeem in die periode in Nederland zelf worden belicht. Het Rijksmuseum wil met de tentoonstelling “een brede geografische, en tegelijk tevens specifiek Nederlandse blik” op de slavernijgeschiedenis bieden.

Bij de tentoonstelling verschijnt een gratis audiotour, ingesproken door onder meer Joy Delima, Remy Bonjasky en Glenn Helberg. Vanuit hun eigen achtergrond hebben ze elk een band hebben met een van de tien personen.

Anoniem, Meervoudige voetboei voor het ketenen van tot slaaf gemaakte mensen, met 6 losse boeien, ca. 1600-1800 (Rijksmuseum Amsterdam, schenking van de heer J.W. de Keijzer, Gouda)

Op de tentoonstelling zijn zowel objecten, schilderijen als archiefstukken te zien en krijgt de bezoeker mondelinge bronnen, gedichten en muziek te horen. Om een completer verhaal te vertellen worden objecten getoond die niet eerder in het Rijksmuseum waren te zien, zoals objecten die door mensen in slavernij werden gekoesterd, maar ook werktuigen die op de plantages werden gebruikt.

Bij de tentoonstelling verschijnt ook een boek, getiteld Slavernij, waarin de de levens van de tien personen uit de tentoonstelling beschreven worden.

Ook interessant: Waar haalden Nederlanders hun slaven vandaan?
…of: Slachtoffers, daders, motieven, verzet en afschaffers – de lange strijd tegen de slavernij
Overzicht van Boeken over slavernij en het slavernijverleden