Salon Kitty – Flirten, verleiden en verlinken voor de Führer

Adolf Hitler beschouwde prostitutie als een schande voor de mensheid en in zijn boek Mein Kampf riep hij al in 1925 op tot afschaffing ervan. Prostitutie kreeg de schuld van de “achteruitgang van de moraal” en van alle seksueel overdraagbare ziekten. Hij benadrukte dat vooral mannen de kans moesten krijgen om in een vroeg stadium seksuele activiteit te ontplooien, maar wel in een huwelijk.

Hitler wees op de verwoestende werking van geslachtsziekten. Zelf moet hij tijdens de Eerste Wereldoorlog getuige zijn geweest van de ellende die syfilis veroorzaakte. In het Berlijn van de jaren twintig waren ongeveer 120.000 vrouwelijke en circa 35.000 mannelijke prostituees actief, een schatting die aan de lage kant is, volgens de auteurs Schrammel en Brunner in hun studie.

Officieel verzetten de nazi’s zich tegen bordelen. In 1934 werd door het regime het openen van nieuwe bordelen verboden. Bestaande bordelen werden gecontroleerd en de prostituees als asociaal bestempeld. Seks diende volgens de nazi-ideologie slechts ter voortplanting, ergo nieuwe soldaten. In de top van het regime werd daarover verschillend gedacht. Goebbels vond bijvoorbeeld dat Duitsland “geen nonnenklooster” moest worden.

In tegenstelling tot de opvatting van Adolf Hitler om prostitutie volledig uit te bannen, wilde de nazi-top aan het begin van de Tweede Wereldoorlog controle krijgen over de prostitutie in Duitsland en de bezette gebieden. Uitrustende soldaten tijdens een gevechtspauze in het achterland, overwegend gezonde jonge mannen, hield (en houd) je niet bezig met lezingen over dichtkunst. Oorlog en seks lijken bijna een twee-eenheid te zijn. In het artikel Seksualiteit en de Eerste Wereldoorlog stelt auteur Gielt Algra dat…

…pragmatische legerleiders natuurlijk beseften dat de relatie tussen seks en het moreel van levensbelang was. Bij uitstek de Duitsers en de Fransen zorgden dan ook voor hun eigen frontbordelen.

Doel was een alomvattend systeem op te zetten van door de staat gecontroleerde bordelen. De Wehrmacht, de politie en het burgerlijk bestuur organiseerden prostitutie lokaal. De moraal was flexibel. Voor soldaten was het verboden om bij straatprostituees of zich in cafés ophoudende prostituees hun gerief te halen. De kans op besmetting met een geslachtsziekte was levensgroot en zou de slagkracht van het leger ernstig kunnen aantasten. In 1942 waren er zo’n vijfhonderd militaire bordelen in door de Duitsers bezette gebieden. Deze bordelen behoorden zeker niet tot de top van de “verwen-industrie”. Het moest snel en van een ontspannen sfeer met champagne in een gerieflijke omgeving met gedempt licht was geen sprake.

Bordelen in het hogere segment bestonden er natuurlijk ook, vooral in de steden. Bestemd voor top-diplomaten, hoge ambtenaren, ministers, hoge officieren, hoge partij-functionarissen, bankiers of top-industriëlen. Officieel bestonden ze niet, want dit soort gelegenheden waren verboden.

Zoals het nazi-regime controle wilde krijgen over de militaire bordelen, wilde ze ook controle krijgen over deze top-bordelen. In Berlijn viel hun oog vooral op het bordeel Salon Kitty in de Giesebrechtstrasse. Het frivole leven van prominente bezoekers van dit “kunstenaarspension”, zoals het zich noemde, begon de nazi’s in 1939 op te vallen.

In zijn boek, The secret lives of the Nazi’s, stelt auteur Paul Roland, dat aan de vooravond van de inval in Polen, september 1939, geruchten de ronde deden dat hoge partij-functionarissen en officieren wel geheimen wilden verkopen. Er werd een plan bedacht om een luxe bordeel in te richten. De dubbele moraal ten aanzien van prostitutie en bordelen bracht uitkomst. Het moest de tongen van de hoge bezoekers, in een ontspannen atmosfeer met aantrekkelijke vrouwen, los maken en de gesprekken moesten worden opgenomen.

De geschiedenis van het bordeel ‘Salon Kitty’ is in 1970 voor het eerst beschreven in een roman van de Duitse publicist en romanschrijver Peter Norden.¹ Twintig jaar zou Norden aan zijn boek hebben gewerkt. Van de opnamen op wasplaten die van de gesprekken zouden zijn gemaakt, zou een deel in handen van de Russen zijn gevallen. Norden kreeg volgens eigen zeggen toegang tot een aantal ervan om en beluisterde ze.

De roman baarde veel opzien en was een groot commercieel succes. Norden gaf in het boek wel openlijk toe feiten en fictie vermengd te hebben. Het boek werd niettemin serieus ontvangen. Volgens een recensie in De Telegraaf van 22 mei 1971…

…zijn de bevindingen van Norden vastgelegd in een spectaculair boek dat gerekend mag worden tot de interessantste publicaties over de interne intriges van de machthebbers van het Derde Rijk.

Op basis van dit boek werd door de Italiaanse regisseur Tinto Brass een controversiële film uitgebracht, vernoemd naar het gelijknamige boek. De première vond plaats op 2 maart 1976 plaats en kreeg niet overal een gunstig onthaal. Tinto Brass had een “sadomasochistische filmgrap” gemaakt, aldus het Hamburger Abendblatt.

De film kwam pas uit in de Duitse bioscopen na een censuur op te wilde scènes. Volgens het weekblad Der Spiegel was de film “een gezwollen sadomasochistisch schouwspel”, een combinatie van seks en fascisme. De Leeuwarder Courant van 25 februari 1977:

De opnamen van de feestjes in de salon als de Duitsers zegepralend onder de Eiffeltoren staan, wekken walging op. Was het nú nog nodig om de aberraties van de nazi-monsters te tonen? Ze zijn veertig jaar te laat belachelijk gemaakt. Dat is de enige conclusie na het bekijken van “Salon Kitty”.

In dit artikel een overzicht van de door Norden beschreven (vermeende) geschiedenis van dit luxe bordeel en de kritiek hierop. Bijdragen over sex in het nationaal-socialisme komen vrijwel altijd uit bij ‘Salon Kitty’. Historici hadden nogal wat commentaar op de inhoud van de omstreden roman en film. Wat was feit, wat was fictie? Ook deze kritiek komt in dit artikel aan de orde.

Käthe Schmidt

Kätchen “Kitty” Emma Sophie Schmidt werd op 25 juni 1882 in Hamburg geboren. Toen ze achttien jaar was vertrok ze naar Engeland en werkte als piano-lerares en gouvernante. Hier ontmoette ze ook haar echtgenoot, de Spaanse diplomaat Zammit, die later zelfmoord pleegde. Ze nam ook zijn naam aan. In 1918 vertrok ze met haar dochter naar Berlijn waar ze als straatprostituee werkte.

In 1922 opende Kitty haar eerste bordeel aan de Budapesterstraße 27 in Berlijn. Haar tweede bordeel bevond zich aan de Kurfürstendamm 63.

Kitty begon na de machtsovername van de nazi’s in 1933 geld op Londense bankrekeningen te storten. Naast bankoverschrijvingen stuurde Kitty haar meisjes ook naar Londen met grote sommen contant geld in speciaal ontworpen korsetten. Ook hielp ze Joodse vluchtelingen naar Londen te vluchten. Ze werd gesnapt en aangeklaagd voor geldsmokkel, maar wist zich uit de problemen te redden.

Begin 1939 begonnen haar klanten te klagen dat de locatie van het bordeel aan de Kurfürstendamm te veel in het oog liep. Ze verhuisde haar bedrijf naar de Giesebrechtstraße 11, een zijstraat van de Kurfürstendamm, gelegen in de chique wijk Charlottenburg. Rondom de Kurfürstendamm bevonden zich meerdere gelegenheden die zich afficheerden als ‘Pension’, hoewel daar toch wat meer werd aangeboden dan alleen logies en ontbijt. Het nieuwe ‘Pension Schmidt’ op de derde verdieping werd weer druk bezocht.

De Sicherheitsdienst

De Sicherheitsdienst (SD) was de algemene inlichtingendienst en spionagemachine van de nazi-partij. (De Abwehr was de militaire inlichtingendienst) De missie van de SD was om de nazi-top op de hoogte te houden van binnenlandse en internationale oppositiebewegingen. Niets ontsnapte aan het zicht van de SD. De dienst viel samen met Gestapo en Kriminalpolizei onder Reinhard Heydrich, hoofd van het Reichssicherheitshauptamt (RSHA), de overkoepelende veiligheidsdienst.

Vlak voor de oorlog had Heydrich het plan opgevat om Duitse topambtenaren, buitenlandse diplomaten, nazi-partijbonzen en hoge officieren te bespioneren. Het doel was om inlichtingen te verkrijgen en de betrouwbaarheid ten opzichte van Hitler en de nazi’s vast te stellen. Heydrich vertrouwde de meeste partijbonzen of generaals van de Wehrmacht niet. De verantwoordelijkheid voor het bedenken en uitvoeren van een plan viel toe aan zijn vertrouweling, het hoofd van de SD, Walter Schellenberg.

In 1939 hadden Heydrich en Schellenberg Kitty in het vizier. Ze ging steeds frequenter geld overmaken en halverwege 1939 wilde ze Duitsland verlaten. De SD was op de hoogte van al haar doen en laten en aan Nederlandse grens werd Kitty door de Gestapo op 29 juni 1939 gearresteerd en naar Berlijn teruggebracht. Ze verbleef twee weken in een cel in het Gestapo-hoofdkwartier. Schellenberg wees haar op een aantal strafbare feiten, te weten hulp aan Joden, geldsmokkel en een vals paspoort. Deze feiten zouden zware straffen kunnen opleveren. Kitty bekende alles en Schellenberg bood haar een deal aan die ze niet kon weigeren. Al snel besefte ze dat zij en haar bedrijf in de klauwen van de SD en de SS vast zaten. “Operatie Salon Kitty” ging van start.

Salon Kitty

Het adres Giesebrechtstrasse 11 in Berlijn had een deurbordje met erop geschreven ‘Kunstenaarspension Kitty’. Donkere, zware gordijnen lieten niets zien van het interieur. Taxi’s stopten voor de deur en heren liepen snel naar binnen. Ze werden begroet door een charmante oudere dame in exquise kleding, Kitty Schmidt.

In het eind negentiende eeuw gebouwde statige woonhuis bevonden zich luxe kamers met prachtige tapijten, stijlvol gemeubileerd en op de achtergrond was stemmige muziek te horen. In de foyer zaten knappe, goed uitziende vrouwen met stijlvolle hoeden. Ze begroetten de gast met verleidelijke stem. De gast bevond zich in ‘Salon Kitty’, één van de meest stijlvolle bordelen in Berlijn, ingericht onder hoge kosten door SD en SS.

Geselecteerde prostituees

De SD had Kitty’s bordeel overgenomen. De vrouwen die bij Kitty in dienst waren, werden door de SD en SS ongeschikt geacht voor hun plan. De SD zou een eigen contingent vrouwen inhuren als aanvulling op Kitty’s meisjes, van wie werd verwacht dat ze de “normale” klanten zouden blijven vermaken.

In overleg met SD, SS en Kriminalpolizei werden vijftig “verdachte” vrouwen van de straat gepluk voor een eerste selectie door psychologen, artsen en tolken. De kwalificaties voor een succesvolle kandidaat waren intelligentie, aantrekkelijkheid, kennis van vreemde talen, geloof in de nazi-partij, en een voorliefde voor mannelijk gezelschap. De vrouwen kwamen uit heel Duitsland, Oostenrijk en Oost-Europese landen. Ze waren tussen de twintig en dertig jaar oud en hadden een bovengemiddelde intelligentie en velen waren getrouwd.

Volgens een getuige uit een documentaire uit 2004 kwamen sommigen van hen ook uit de “betere” kringen” en wilden zij het regime dienen of wat bijverdienen. De meesten van hen spraken vloeiend drie of meer vreemde talen. De geselecteerde vrouwen legden een eed af aan Hitler. Ze werden vervolgens voor training naar Sonthofen in Zuid-Duitsland gebracht. Deze training omvatte onder meer zaken als schietvaardigheid, ongewapend gevecht, eerste hulp, de kunst van het gesprek en algemene inlichtingentechnieken.

Tegen de tijd dat de vrouwen “afstudeerden”, wisten ze hoe ze klanten vakkundig moesten uithoren. Binnen enkele maanden werden twintig nieuwe, speciaal opgeleide vrouwen in ‘Salon Kitty’ geplaatst om als prostituee te werken. Ze moesten rechtstreeks aan de SS rapporteren, zonder tussenkomst van Kitty. Ex-Kitty-prostituee, Liesel Ackermann, herinnerde zich in 1976 in Der Spiegel haar uitverkiezing. Het was óf zwoegen in een wapenfabriek óf haar patriottische plicht vervullen in de Kitty-salon. “En loop niet te lummelen” zei de man die haar de opdracht had gegeven om te spioneren. “Jouw missie bestaat uit flirten, verleiden en verlinken”. Voor hun diensten werden ze goed beloond.

De spionage

Na overname door de SD begin 1940 werd het bordeel tien dagen lang gesloten zodat het van een nieuw interieur en microfoons kon worden voorzien. Kosten noch moeite werden gespaard. De vele microfoons werden zo opgezet dat het kleinste gefluister in elke kamer kon worden opgenomen door de opnamestudio in de kelder.

Tijdens het intieme contact probeerden de vrouwen informatie van hun cliënten te krijgen. De transcripties van de opgenomen gesprekken werden naar Schellenberg gestuurd. Onmiddellijk nadat de cliënt was vertrokken, moest de prostituee rapport opmaken. De SS liet Kitty een document ondertekenen waarin ze beloofde alle bevelen op te volgen, met niemand ergens over te spreken en alle relevante informatie te melden. Niet nakoming hiervan zou haar dood kunnen betekenen.

De Britse inlichtingendienst

Maar als zo veel hoge functionarissen en officieren een onopvallend woonhuis bezochten, zonder dat het een kazerne, regeringsgebouw of partijkantoor was, dan moest dit een keer opvallen. Dit gebeurde volgens Norden ook. In 1940 zou de Engelse inlichtingenofficier Rogier Wilson, alias Koltschew, als pers-attaché op de Roemeense ambassade in Berlijn hebben gewerkt. Hem vielen de vele bekende gezichten op in de Giesebrechtstrasse. Hij zag dat arbeiders kabels legden naar een gebouw van de SD in een nabije straat. Onder zijn dekmantel als pers-attaché bezocht hij ‘Salon Kitty’. Toen duidelijk werd wat daar gebeurde was het voor de Britse inlichtingendienst niet moeilijk om een aftapping te maken van de afluisterapparatuur. Drie jaar zouden de Britten volgens Norden hebben afgeluisterd.

De klanten

De SD trainde speciale agenten om tot de “high society” van de maatschappij door te dringen en hun ”prooi” naar ‘Salon Kitty’ te manoeuvreren. De “prooi” kreeg het advies mee om bepaalde codewoorden te gebruiken. Werd de naam Rothenburg of de zin “Ik kom uit Rothenburg” gebruikt, dan wist Kitty dat ze het speciale album met foto’s tevoorschijn moest toveren waaruit de klant een keus uit de “speciale” vrouwen kon maken. Na een drankje werd het verdere – intiemere – contact voortgezet op een van de kamers met afluisterapparatuur. Doel was de man aan het praten te krijgen en zo vijanden van Duitsland of het regime te ontmaskeren.

Duitse generaals, hoge nazi’s en buitenlandse diplomaten, acteurs en andere beroemdheden begonnen ‘Salon Kitty’ te bezoeken. De Amerikaanse publicist Stew Ross noemt in zijn artikel Salon Kitty, dat geschat wordt dat gedurende het eerste jaar ongeveer tienduizend “speciale gasten” het bordeel bezochten.

Getuigenissen zijn schaars, maar getuigen zeggen dat graaf Galeazzo Ciano, minister van Buitenlandse Zaken en schoonzoon van de Italiaanse dictator Benito Mussolini, het bordeel veelvuldig bezocht. Hij vertelde hoe hij en Mussolini privé grapjes maakten over Hitler, een “belachelijke kleine clown”. Ex-prostituee Liesel Ackermann herinnerde zich dat Ciano nooit zijn zwarte sokken uittrok bij het liefdesspel. Zij herinnerde zich ook bezoeken van Reichssportleiter Hans von Tschammer und Osten, evenals bezoeken van hoge nazi-militairen. De Duitse minister van buitenlandse zaken Von Ribbentrop, evenals kolonel-generaal Fromm, waren gast. Fromm was de man die op 20 juli 1944 de aanslagplegers tegen Hitler, waaronder von Stauffenberg, liet executeren.

De Spaanse minister van Buitenlandse Zaken, Don Ramón Serrano Súñer, was te gast toen hij een van de meisjes zou hebben laten weten dat Spanje op het punt stond Gibraltar te bezetten. De Duitsers zouden al hun eigen plan hebben bedacht om Gibraltar binnen te vallen (de nooit uitgevoerde Operatie Felix).

SS-generaal Sepp Dietrich was ook een van de gasten. Op een avond wilde hij alle twintig vrouwen, maar onthulde nooit duistere geheimen. Dietrich moest welhaast bekend zijn geweest met het afluistersysteem, want hij zei eens “hup meid naar boven, ik ben hier niet gekomen om te praten”. Ook propaganda-minister, Joseph Goebbels, kwam er. Ook hij gaf geen geheimen prijs. Wel werd duidelijk dat Goebbels genoot van lesbische shows (een verboden daad onder de nazi-wetgeving).

Een van de frequente bezoekers was de op seks beluste Reinhard Heydrich, in het “milieu” ook wel “het blonde beest” genoemd. De chef van de Abwehr, admiraal Canaris, noemde Heydrich “het meest intelligente monster van het Rijk”. Hij beval om tijdens zijn bezoeken, de microfoons in zijn kamer uit te zetten.

Het einde

Naarmate de oorlog vorderde, nam de klantenkring van ‘Salon Kitty’ af. Volgens Norden zouden in juli 1942 Britse bommenwerpers het bordeel hebben gebombardeerd. Het bordeel moest toen verhuizen naar de begane grond van hetzelfde gebouw. De SD zag weinig heil meer in het project en gaf het bordeel terug aan Schmidt, onder voorwaarde van strikte geheimhouding. Kitty runde het etablissement verder als een gewone liefdestempel. De twintig “speciale” meisjes bleven bij haar. Kitty Schmidt sprak er ook na de oorlog niet over. Zij stierf in 1954 en ligt begraven op het kerkhof aan de Heerstrasse in Berlijn. Haar dochter Kathleen nam de zaak over. Tegenwoordig herinnert niets meer aan het hitsige verleden van Giesebrechtstrasse 11.

Geschat wordt dat deze operatie de nazi’s ongeveer 25.000 opnames opleverde. Het overgrote deel van de opnameplaten zou zijn vernietigd omdat ze na al die inspanningen niet veel nut zouden hebben gehad. Ribbentrops persvoorlichter, Werner Rayakowski, herinnerde zich dat de Italianen altijd bijzonder spraakzaam waren. Uiteindelijk zouden de gesprekken volgens hem toch te weinig hebben opgeleverd.

Schellenberg daarentegen beweerde dat uitstekende informatie werd ingewonnen, maar noemde geen concrete bewijzen. De Duitse historicus, politicoloog en jurist Armin Fuhrer stelt in een artikel in Focus dat de salon, ondanks enorme kosten, jarenlang werd gefinancierd. Dit gaf volgens hem in ieder geval aan, dat hier interessante informatie moet zijn ontfutseld.

Feit of fictie?

Het mysterieuze bordeel is door vele geheimen en raadselen omgeven. De legende van ‘Salon Kitty’ werd daardoor gevoed. Het luxe bordeel werd onderwerp van romans en films waarin de auteurs wellicht met veel fantasie het gebrek aan feiten compenseerden. De combinatie van nazi’s, seks en spionage was wellicht te onweerstaanbaar. De journaliste Schrammel en filmproducent Brunner hebben de geschiedenis van ‘Salon Kitty’ verder onderzocht en hun bevindingen in een boek vastgelegd.² Tijdens onderzoek in binnen- en buitenland interviewden de auteurs de weinige getuigen die nog in leven waren en evalueerden ze dossiers, documenten en memoires over het bordeel om feit van fictie te scheiden.

Volgens de auteurs hoeft de geschiedenis van het luxe bordeel aan de Giesebrechtstrasse niet herschreven te worden, maar kon deze nu wel preciezer en objectiever worden weergegeven.

Dat ‘Salon Kitty’ heeft bestaan, staat vast. Totdat het Pension Schmidt in 1943 na een bombardement afbrandde, was het “het meest prominente etablissement van betaalde liefde in het Derde Rijk”, zoals publicist Hans Peter Bleuel schreef in zijn boek Das saubere Reich. Theorie und Praxis des sittlichen Lebens im Dritten Reich. Dat het bedrijf niet voorkwam in politie-registers of in officiële documenten is niet zo vreemd. Alles was uiterst geheim en discreet met machtige beschermers.

Of Kitty Schmidt aanhanger of tegenstander van de nazi’s was, is onbekend. Veel rondom haar persoon is schimmig. Wel zat ze in het “milieu” en was bordeelhoudster. Voor haar vlucht naar Nederland, zoals Norden stelt, bestaan volgens Schrammel en Brunner geen bewijzen. Er zijn getuigenverklaringen die het verhaal van Jodenhulp wel ondersteunen. Onduidelijk is of de SD en SS in 1939 Kitty opdracht hebben gegeven. Het lag wel voor de hand om Kitty Schmidt hiervoor uit te zoeken. Zij had in Berlijn een goede reputatie opgebouwd met haar clientèle met een voorkeur voor ongebruikelijke erotiek. Ook is niet duidelijk of er in de kelder ontvangstapparatuur was opgesteld. Bewijzen zijn er niet. Wel zijn er indicaties die in de richting van afluisteren wijzen. Bij latere renovatiewerkzaamheden van het gebouw zouden volgens getuigen bijvoorbeeld kabels zijn gevonden die van de derde verdieping naar de kelder liepen, maar sporen hiervan vonden de onderzoekers niet in de nooit grondig gesaneerde kelder.

Walter Schellenberg noteerde in zijn memoires de aanwezigheid van een opnamestudio. De gesprekken zouden zijn opgenomen op zogenaamde wasplaten. Schellenberg overleed in 1952. Zijn memoires werden pas enkele jaren na zijn dood uitgegeven, zodat hij hierover niet meer kon worden bevraagd. Tijdens verhoren door de geallieerden na de oorlog werd door Schellenberg met geen woord gerept over de geheime afluisteroperatie.

Volgens Norden bevonden zich ​​duizenden opnameplaten bij de Russen en de Staatsveiligheidsdienst (Stasi) van de DDR. Enkele dozijnen ervan heeft hij naar eigen zeggen kunnen beluisteren. Maar sedert de ondergang van de DDR en haar geheime dienst in 1989/90 is er niets meer te vinden van bewaarde platen, noch enig bewijs van het bestaan ​​ervan. Zelfs in de duizenden zakken met te vernietigen Stasi-dossiers werd geen bewijs aangetroffen. Ook uit Moskou kwamen ontkennende berichten over wasplaten. Onderzoekers die de archieven van de Stasi onderzochten, menen dat de fantasie bij Peter Norden op hol was geslagen.³

Ook het soort plaat dat werd gebruikt roept volgens journalist Kellerhoff in zijn artikel in Die Welt vraagtekens op. Elke plaat van het type dat begin jaren veertig werd gebruikt, kon maar enkele minuten opname bevatten. De afluisterexperts zouden per uur vele platen moeten gebruiken. Zelfs bij de toentertijd moderne magneetbandrecorders hadden de banden meerdere keren per uur per kamer moeten worden verwisseld. Een verzinsel van Norden, volgens Kellerhoff. Evenmin is er ooit maar één zin uit de transcripties opgedoken in de archieven, ook geen enkele getuige die de afgeluisterde gesprekken zou hebben uitgetypt.

Volgens Norden verwoestte een Britse bom het gebouw in juli 1942. Stew Ross meldt in zijn artikel ‘Salon Kitty’, dat uit onderzoek van Britse RAF-gegevens blijkt dat er in juli 1942 geen luchtaanvallen plaatsvonden. Pas op 18/19 november 1943 begonnen de serieuze en aanhoudende bombardementen op Berlijn. De derde en vierde verdieping werden in 1943 gebombardeerd. Volgens Schrammel en Brunner verplaatste Kitty haar bedrijf naar de eerste verdieping en bleef als bordeel opereren.

Ross kon ook geen bewijs vinden van het bestaan van de Engelse inlichtingenofficier Rogier Wilson, die de leidingen zou hebben afgetapt, waardoor de Britse geheime dienst kon meeluisteren. Ross:

Misschien heeft hij bestaan en is het verhaal waar. Als dat zo is, moet het nog steeds om geheime informatie gaan en diep begraven liggen in de kluizen van de Britse inlichtingendienst MI5.

Het is moeilijk om feit en fictie te scheiden in het verhaal van deze nazi-spionageoperatie. ‘Salon Kitty’ heeft bestaan, ondanks beweringen van sommige historici van het tegendeel. Er zijn zeker geloofwaardige uitspraken over het luxe bordeel. Ze beschreven hun activiteiten zoals in elk ander eersteklas bordeel. Een voormalige medewerker van ‘Salon Kitty’ herinnerde zich bijvoorbeeld de intolerantie van Kitty tegenover niet al te schrandere vrouwen.

Kitty Schmidt hoorde de vrouwen soms uit na de seks met hun minnaar en wellicht werden er in het geheim foto’s gemaakt. Een persoonlijk assistent van minister van Buitenlandse Zaken Joachim von Ribbentrop, herinnerde zich de honderden schriftelijke rapporten die vanuit ‘Salon Kitty’ op zijn bureau terechtkwamen. Een voormalige buurvrouw, Magda Frintrop, omschreef het interieur van de salon als “bombastisch met veel zijde en mooi zacht licht”. Johan Heesters, een bekende Nederlandse acteur en operazanger en woonachting die in de Giesebrechtstrasse woonde, bevestigde in een documentaire uit 2004 het bestaan van ‘Salon Kitty’.
Toch zijn er enkele “feiten” in literatuur en – vooral – film die niet lijken te kloppen.

In Tinto Brass’ verfilming Salon Kitty verlangden hoge nazi’s naar vernedering in een opgeklopt pervers sado-masochistisch spektakel, dat in veel landen slechts in gekuiste versie mocht worden vertoond. Volgens Liesel Ackermann waren de heren over het algemeen “zeer beschaafd en betrouwbaar.” De film was ontsproten aan een perverse fantasie die met de werkelijkheid niets van doen had.

Conclusie

Kitty Schmidt en haar luxe bordeel ‘Salon Kitty’ hebben werkelijk bestaan. Veel bezoekers zullen tot de “high society” van het nazi-rijk hebben behoord: hooggeplaatste partijbonzen, officieren, bankiers, ministers en buitenlandse diplomaten, maar het was geen “nazi-bordeel”.

Er zal ongetwijfeld seks-spionage zijn bedreven. In dictaturen was en is dit afluisteren niet abnormaal, zeker niet in oorlogstijd. Er was wat dat betreft in 1940 niets nieuws onder de zon. Of het afluisteren op grote schaal is gebeurd met een opnamestudio is kwestieus. In de archieven van SD en SS is volgens de onderzoekers hierover niets terug te vinden.

Er waren kleine aanwijzingen, maar geen harde bewijzen. Of Kitty Schmidt nazi-gezind was of onder druk is gezet blijft onduidelijk. Van de vele opnameplaten, in bezit van de Russen en de Stasi, zoals Norden beweerde, is geen bewijs gevonden. Bewijzen van een Engelse agent zijn eveneens nooit gevonden. Liederlijke sado-masochistische uitspattingen in het bordeel, zoals die in de film worden getoond, zijn verder niet met getuigenverklaringen ondersteund.

Wat blijft is een kluwen van feit en fictie met veel speculaties over inlichtingendiensten, politiek, seks en fascisme. Maar ook over Kitty Schmidt met haar elegante bordeel van Berlijn.

Bronnen & Noten ▼