Edwin Ruis
Een van de meer tot de verbeelding sprekende historische herdenkingen dit jaar is 200 jaar Slag bij Waterloo. Op 22 mei opent de nieuwe toegang tot het slagveld van Waterloo: Mémorial 1815. Historiek nam alvast een voorproefje.
Hoe wek je een oud slagveld tot leven? Je ziet namelijk vaak niet meer dan een weide of akkers. Soms staat er een eenzaam, wat vervallen monument, maar daar moet je het mee doen. Alleen een goed ingelezen bezoeker kan de slag van weleer voor zijn geestesoog halen. Het is dan ook een stevige uitdaging om een historisch slagveld tot leven te wekken en aantrekkelijk te maken voor grote aantallen toeristen. Zelfs als dat een van de beroemdste historische slagvelden ter wereld is.
De slag
In de Slag bij Waterloo werd op de regenachtige zomerdag van 18 juni 1815 de zelfbenoemde Franse keizer Napoleon Bonaparte definitief verslagen. Dit nadat hij eerder van het mediterrane eiland Elba wist te ontsnappen. Daar was hij na een serie eerdere nederlagen door zijn tegenstanders naartoe verbannen. Maar op 26 februari voer hij terug naar het vaste land van Frankrijk. Daar was hij nog zo populair dat hij in korte tijd een leger van ca. 250.000 man op de been wist te krijgen.
Samen met Groot-Brittannië en onder leiding van de hertog van Wellington formeerden het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden en verschillende Duitse deelstaten als Nassau en Hannover een 120.000 man sterk leger om Napoleon opnieuw te bestrijden. Een Pruisisch leger van 130.000 man onder veldmaarschalk von Blücher naderde uit het oosten om zich bij hen te voegen.
Napoleon besloot dat niet af te wachten en viel met het 123.000 man sterke ‘Armée du Nord’ en zijn Keizerlijke Garde de Nederlanden binnen. Even buiten het dorp Waterloo, ten zuiden van Brussel, kwam het tot een confrontatie. Napoleon verloor.
De Leeuw van Waterloo
Al vrij snel na de slag kwam er herdenkingstoerisme op gang. Van 1824 tot 1826 liet koning Willem I er een voor Nederlandse begrippen pompeus herdenkingsmonument oprichten: de Leeuw van Waterloo. Boven op een kunstmatige conische heuvel van ca. 40 meter staat een grote ijzeren Nederlandse leeuw die boos richting Frankrijk kijkt. Het monument herdenkt de gevallenen. Het markeert naar verluid de plek waar tijdens de slag de prins van Oranje en latere koning Willem II aan zijn schouder gewond raakte.
Naast ‘la butte de lion’ bevind zich het Panorama uit 1912 waarin een 12 meter hoog panoramaschilderij een 110 meter lange impressie van de slag geeft. Bij het monument ontstond door de jaren heen een allegaartje van horeca en winkeltjes. De Waalse overheid heeft de eigenaren uitgekocht en de gebouwen gesloopt om het slagveld zo oorspronkelijk mogelijk te maken. Dat is ook de reden waarom het Mémorial 1815 onder het maaiveld is gebouwd.
Mémorial 1815
Het ondergrondse Mémorial 1815 fungeert als de entree tot het slagveld. Onderdeel is een lange plaquette met daarop de namen van alle deelnemende regimenten. Het is geen traditioneel museum maar geeft een multimediale inleiding op de slag. Met een handcomputer krijgt de bezoeker in woord en beeld een toelichting. De verzamelde informatie kan naderhand op een chip worden gezet en mee naar huis genomen worden. Het begint met de Franse Revolutie die uiteindelijk Napoleon aan de macht bracht. Vervolgens komt de slag zelf aan bod en de nasleep ervan.
Hoogtepunt van het Mémorial is een 3D film over de slag. Als de cavalerie een charge uitvoert en de kanonnen bulderen trilt de vloer op zijn grondvesten. Vandaar dat men het heeft over een 4D voorstelling. Het is een eenentwintigste-eeuwse variant op het Panorama. Tenslotte leidt een tunnel de bezoeker naar het oude Panorama en de Heuvel van de Leeuw. Daar heeft men na een stevige trapklim van 229 treden een breed uitzicht over het slagveld. Je kunt je dan goed voorstellen wat er zich op 18 juni op de onderliggende velden heeft afgespeeld.
De organisatie is er op deze manier uitstekend in geslaagd om een historische slag van tweehonderd jaar geleden weer tot leven te wekken. Naast het rond de leeuw gecentreerde complex worden ook andere bezoekbare sites opgeknapt, zoals de hoeves van Hougoumont en Mont-Saint Jean en Napoleons laatste hoofdkwartier. Op naar Waterloo dus, al was het maar als excuus voor het Belgische bier.
Ter info: Waterloo is vanuit Nederland te doen als dagtrip of meerdaagse bestemming. Als u ook de wat verder gelegen sites wilt bezoeken is het raadzaam om met de auto te gaan. In juni is er een grote herdenking en meerdaagse re-enactment, maar dat zal naar verwachting erg druk worden en snel zijn volgeboekt.
Boek: Waterloo & Beyond
- België Toerisme: www.belgie-toerisme.nl
- Waterloo 2015 herdenking: www.waterloo2015.org
