‘Willem van Oranje was op slag dood’

Willem van Oranje werd op 10 juli 1584 in het Prinsenhof in Delft door Balthasar Gerards neergeschoten. Uit onlangs uitgevoerd onderzoek blijkt dat de Vader des Vaderlands op slag dood was. Voor zijn beroemde laatste woorden had hij volgens de onderzoekers dan ook helemaal geen tijd.

De afgelopen vier jaar hebben Museum Het Prinsenhof en het Delftse forensisch onderzoeksbureau DelftTech gewerkt aan een reconstructie van de moord op Willem van Oranje. Hierbij werd onder meer gebruik gemaakt van 3D laserscan technologie, schietproeven en sporenonderzoek. De informatie die uit deze onderzoeken naar voren kwam werd aangevuld met onderzoek naar bouwhistorische en historische bronnen.

Volgens de overlevering stierf Willem van Oranje niet direct nadat hij neergeschoten was door de katholiek Balthasar Gerards. Hij zou zelfs nog tijd hebben gehad voor de volgende laatste woorden:

Heere Godt weest mijn siele ghenadich,
ick ben seer gequetst,
Heere Godt weest mijn siele,
ende dit arme volck ghenadich!

Of in het Frans (de laatste zin):

“Mon Dieu, mon dieu, ayez pitié de mon âme et de ce pauvre peuple.”

Na bestudering en ontcijfering van het originele zestiende-eeuwse sectierapport van de arts Pieter van Foreest concluderen de onderzoekers nu dat Willem van Oranje deze woorden helemaal nooit gesproken kan hebben. Hij was volgens hen namelijk op slag dood.

Dr. Mat Weststrate zei hierover in het televisieprogramma Blauw Bloed zaterdagavond het volgende:

“Mijn conclusie is dan ook dat de kogel bij de vijfde rib naar binnen is gegaan, bij de achtste rib naar buiten is gegaan en dat hij de linkerzijde van de hartkamer heeft weggeslagen. Dan treedt de dood onmiddellijk in en de mogelijkheid dat hij nog iets heeft gesproken acht ik uitgesloten.”

Wie de laatste woorden van Willem van Oranje precies de wereld in heeft gebracht is niet bekend.

Historische Zaal

Er is altijd gedacht dat de prins in de zogenaamde Historische Zaal zijn laatste middagmaal nuttigde, waarna hij naar de trap liep en werd neergeschoten. Dit blijkt ook niet te kloppen: hij kwam, met zijn gast (de burgemeester van Leeuwarden) volgens de onderzoekers uit het zogenaamde Gastenkwartier. Deze uitkomst lost ook het raadsel op van de plek waar de moordenaar, Balthasar Gerards, stond ten tijde van de moord. Die zou achter een pilaar hebben gestaan, vóór de Historische Zaal.

Kogelgaten

De twee beroemde kogelgaten in Het Prinsenhof in Delft zijn ook onderzocht. De onderzoekers hebben onder meer een 3D-scan gemaakt van de hal waar de moord plaatsvond. Er zijn door de politie onder meer schietproeven gedaan met een vergelijkbaar wapen als Balthasar Gerards gebruikte. Daarbij is een stuk varkensvlees met spare-ribs gebruikt. De onderzoekers:

“Hierbij is gebleken dat loden kogels door het lichaam van de Prins kunnen gaan en kleine inslagen in het stucwerk achterlaten. De vorm en de grootte van de kogelgaten zijn niet authentiek, maar de plek waar ze zitten kan wel degelijk echt zijn. Ze moeten later door mensenhanden verdiept zijn.”

Om de vraag te beantwoorden waarom de kogelgaten zo laag zitten zijn door hoofdinspecteur André Hendrix en Willem van Spanje een 3D reconstructie uitgevoerd. Hieruit bleek dat de lage positionering van de kogelgaten juist lijkt te zijn. De plek van de kogelgaten is volgens de onderzoekers dus niet omstreden. De uitgebreide onderzoeksresultaten werden zaterdagavond in Blauw Bloed bekendgemaakt.

Bio: Willem van Oranje (1533-1584) – Vader des Vaderlands
…en: Balthasar Gerards (1557-1584)
Boeken over de Vaderlandse geschiedenis