De oudste bekende Neanderthaler van Nederland, waarvan in 2009 het schedelfragment werd gepresenteerd in het Rijksmuseum van Oudheden, heeft nu een gezicht. Twee zogeheten ‘paleo-artiesten’ interpreteerden de verschillende kenmerken van deze en andere Neanderthalerschedels tot het gereconstrueerde gezicht van een jonge man die ‘Krijn’ gedoopt is.
De man heeft een opvallende bult boven zijn rechteroog. Volgens de onderzoekers is die het gevolg van een kleine tumor. Krijn was een van de bewoners van Doggerland, het verdronken prehistorische landschap voor onze kust. Het fossiel en de reconstructie zijn vanaf dinsdag tot eind oktober in het museum in Leiden te bewonderen, in een grote tentoonstelling over ’Doggerland’, een verdwenen wereld in de Noordzee.
Stabiele isotopen
De fossiele wenkbrauwboog van de ‘eerste Neanderthaler van Nederland’ is zo’n 70.000-50.000 jaar oud, en is twintig jaar geleden in Zeeland gevonden door amateur-paleontoloog Luc Anthonis. Het fossiel was voor de kust door een schelpenzuiger van de Noordzeebodem opgezogen. Uit onderzoek door de Universiteit Leiden en het Max Planck Instituut in Leipzig blijkt dat het gaat om een stuk schedel van een vrij stevige jonge man. Onderzoek van stabiele isotopen (variaties van de atomen stikstof en koolstof) laat zien dat hij voornamelijk vlees at. Opvallend is de kleine holte achter zijn kenmerkende forse wenkbrauwboog. Die bleek te zijn ontstaan door een onderhuidse, onschuldige tumor – iets wat nooit is eerder vastgesteld bij Neanderthalers.
De onderzoekers gaven de jonge Neanderthaler de bijnaam ‘Krijn’. Om Krijn een wetenschappelijk verantwoord gezicht te geven, gebruikten de Nederlandse broers Adrie en Alfons Kennis de kenmerken van het Noordzeefossiel, digitale matches met vergelijkbare Neanderthalerschedels en de meeste actuele kennis over Neanderthalers en hun uiterlijk, zoals oog-, haar- en huidskleur. De broers maakten al veel andere reconstructies van Neanderthalers en andere prehistorische mensenachtigen, waaronder de gletsjermummie Ötzi.
Doggerland
Krijn leefde meer dan 50.000 jaar geleden in het prehistorische landschap dat nu de Noordzee is. De zeespiegel stond toen meer dan vijftig meter lager dan nu. Mammoeten, wolharige neushoorns, rendieren, paarden en ook Neanderthalers trokken door een koude maar voedselrijke steppe. Over deze bewoners en dit landschap, Doggerland, gaat de gelijknamige tentoonstelling in het Rijksmuseum van Oudheden.
De tentoonstelling vertelt het verhaal van bijna een miljoen jaar menselijke bewoning, landschap- en klimaatverandering in het uitgestrekte en rijke prehistorische landschap voor onze kust. Krijn en de andere vondsten laten zien dat nader onderzoek en bescherming van de Noordzeebodem van groot wetenschappelijk belang zijn voor de Nederlandse en internationale archeologie en paleontologie.
Ook interessant: Waar begint de Nederlandse geschiedenis?
…of: Doggerland – Verdwenen wereld in de Noordzee
Boek: Doggerland. Verdwenen wereld in de Noordzee
