Het Brusselse pandjeshuis, of de Berg van Barmhartigheid zoals de officiële benaming luidt, werd opgericht in 1618. Daarmee is het nu ‘s lands oudste instelling in zijn soort. Voor heel wat mensen is dit liefdadig instituut nog steeds de enige manier om een geldlening te verkrijgen mits het geven van een onderpand. Redenen genoeg dus voor een nadere kennismaking:
Hoe het begon
In onze contreien, de toenmalige Zuidelijke Nederlanden, was het de architect en ingenieur Wenceslas Cobergher (1557-1634) die op het einde van de zestiende eeuw naar analogie van andere steden aan de aartshertogen Albrecht en Isabella de toelating vroeg om ook in Brussel een Berg van Barmhartigheid te voorzien. Het Brusselse pandjeshuis opende dan ook kort daarop zijn deuren in de Voldersstraat, de huidige Lombardstraat. Veel later, in april 1848, verkreeg de Brusselse ‘Monte di Pietà’ bij wet het monopolie om deze vorm van kredietverlening op onderpand uit te oefenen. Medio negentiende eeuw kocht het bestuur van de Berg van Barmhartigheid in de Brusselse volkswijk de Marollen een terrein op dat voorheen toebehoorde aan het klooster der Kapucijnen. Sinds 1862 is de instelling er dan ook gevestigd in een monumentaal neoclassicistisch gebouw, ontworpen door de architect Alexis Partoes (1820-1887).
Huidige maatschappelijke rol
Het Brusselse pandjeshuis kent jaarlijks op basis van ongeveer 60.000 onderpanden plus minus zo’n 29.000 leningen toe. De onderpanden bestaan voornamelijk uit juwelen, schilderijen, zilverwerk en andere kunstvoorwerpen. Sinds enige tijd worden ook andere voorwerpen zoals merkhandtassen, oude stripverhalen en zelfs wijnen aanvaard. Ieder object dat men aanbiedt, wordt eerst door deskundigen geschat en daarna opgeslagen en voor een bepaalde termijn bewaard. Een basisvoorwaarde ter aanvaarding is evenwel dat het in waarborg gegeven voorwerp of artefact minimaal een blijvende nominale waarde heeft die een lening van 30 euro toelaat.
De meeste in onderpand gegeven zaken komen na terugbetaling van de lening terug in handen van hun eigenaars. Toch is dit lang geen absolute regel. Op regelmatige tijdstippen worden dan ook openbare verkopen gehouden. Iedereen kan dan per opbod de niet opgehaalde voorwerpen kopen. Naast een dertigtal van dergelijke veilingen worden eveneens ieder jaar een vijftal verkopen georganiseerd voorbehouden aan de meest waardevolle goederen.
Heel wat gezinnen maken nog altijd gebruik van de Berg van Barmhartigheid. Het hoeft dan ook weinig betoog dat deze instelling tot op de dag van vandaag een niet te verwaarlozen sociaal-maatschappelijke rol blijft vervullen.
~ Rudi Schrever
Brusselse stadsgids
Rondleidingen op aanvraag
e-mail: [email protected]
