Clementine Churchill: de vrouw van Winston

In de biografie Clementine. Een leven met Winston Churchill (Uitgeverij Karmijn, 2017), beschrijft Sonia Purnell het leven van Winston Churchill vanuit het perspectief van diens vrouw Clementine Churchill (1885-1977). ‘Clemmie’, zoals Winston zijn vrouw liefkozend noemde, was de stille kracht achter het succes van Churchill. En, zo stelt Purnell, Clementine was betrokken bij diverse beslissende momenten en besluiten in de wereldgeschiedenis.

Winston Churchill was een licht ontvlambare, emotionele politicus met een bourgondische levensstijl. Bij zijn publieke optreden toonde hij twijfel noch zwakte. Terecht vraagt Sonia Purnell, politiek verslaggeefster bij The Sunday Times en The Observer, zich af hoe de complexe en ongezond levende Churchill op politiek-militair zoveel voor elkaar kreeg tijdens de Tweede Wereldoorlog:

“Hoe kon deze ongezonde man, deze stevige drinker en sigaarroker van achter in de zestig, gedurende vijf jaren zo’n immense last dragen en ondertussen een onwaarschijnlijke coalitie van bondgenoten smeden die niet Groot-Brittannië redde, maar op den duur ook de Asmogendheden op de knieën dwong?” (10)

Het antwoord is niet gemakkelijk gegeven, want Purnells boek telt ruim 400 pagina’s. Maar duidelijk is, dat betoogt Purnell op heldere en overtuigende wijze, dat Clementine Churchill op de achtergrond, als een rustige en vastberaden vrouw, een sleutelrol vervulde in het Churchill-succes.

Clementine redt haar mans leven

Het boek is chronologisch opgezet en volgt het leven van Clementine Churchill vanaf haar geboorte op 1 april 1885 tot haar dood op 12 december 1977. Winston en Clementine ontmoetten elkaar voor het eerst in de zomer van 1904 op een dansfeest. Ze trouwden in 1908. Clementine was een knappe, maar grillige vrouw die al enkele keren eerder verloofd was geweest en volgens eigen schrijven ‘een moeilijke jeugd’ had gehad. Ze was jaloers en explosief van karakter, maar de twee hadden een innige band.

Anders dan Clementine was Winston Churchill tégen vrouwenkiesrecht. Winston stemde in 1910 en 1912 twee keer tégen voorstellen die suffragettes meer politieke invloed gaven. Purnell:

“Tot zijn grote woede werd hij als prominent man een doelwit voor de suffragettes die geregeld zijn toespraken verstoorden. Eind 1909 haalde een suffragette met een handzweep naar hem uit toen hij op het station van Bristol uit de trein stapte. Ze sloeg naar zijn gezicht en duwde hem in de richting van een vertrekkende trein (…) Clementine sprong razendsnel over de opgestapelde bagage heen en kon hem nog net op tijd met al haar kracht aan zijn jaspanden terugtrekken. Daarmee redde ze vrijwel zeker het leven van haar man.” (66,67)

Huwelijk van Winston en Clementine Churchill

Tijdens de Eerste Wereldoorlog riep Clementine Churchill Engelse vrouwen na de eerste Duitse gifaanval op om noodgasmaskers te maken in fabrieken, voor het Engelse leger.

Gedurende de Tweede Wereldoorlog, zo schrijft Purnell, was Clementine achter de schermen belangrijk bij het geven van waardevolle adviezen aan haar man Winston Churchill. ZO adviseerde ze haar man bijvoorbeeld hoe hij wat tactischer kon omgaan met politieke kopstukken als Franklin Delano Roosevelt en Jozef Stalin. Interessant is ook dat Winston meteen vanaf de eerste plannen over een continentale invasie – de beroemd geworden D-Day – om Duitsland aan te pakken, met zijn vrouw hierover in gesprek ging:

“Franklin Roosevelt deelde pas op de vooravond van de invasie met Eleanor Roosevelt wat er te gebeuren stond, maar Winston had van meet af aan met Clementine gepraat over de invulling – en de risico’s – van Operatie Overlord.” (346)

Conclusie

Een van de conclusies die Sonia Purnell in deze boeiende biografie over Clementine Churchill trekt, is dat Clemmie meer was dan alleen een steunpilaar van Winston. Volgens Winstons stafchef, die de twee van nabij goed kende, zou de geschiedenis er zonder Clementine echt anders hebben uitgezien. Clementine was niet alleen een rots voor haar man, maar ook zijn adviseur en begeleider. Purnell besluit dan ook:

“Ze compenseerde zijn tekortkomingen, temperde zijn uitersten en voorkwam dat hij talloze fouten maakte. Ze was in zekere zin zijn opperste gezag en geweten, en ze bracht hem dichter bij het volk dan hij zonder haar was gekomen.” (415)

Boek: Clementine – Sonia Purnell

Bekijk dit boek bij: