De titelpagina van dit handschrift luidt ‘Beschryving van Utrecht Inhoudende de Stichting van de Voornaamste Kerken en Cloosters en Publieke Gebouwen met 21 Platen en 12 tekeningen 17 Wapens door J.Wm.G. Vergaardert’.
De afbeelding hierboven is een van die 12 tekeningen: het is kasteel Vredenburg, de burcht die in 1529-1534 op de plaats van het huidige gelijknamige plein in Utrecht gebouwd werd om de Utrechters eronder en de hertog van Gelre buiten te houden (en al in 1577 door de Utrechtse bevolking weer werd gesloopt).
Wie deze stadsbeschrijving heeft samengesteld is niet bekend; we weten niet wie de ‘J. W[ille]m G.’ van de titelpagina is. Het zou mij niet verbazen als het boek door een vlijtige puber is geschreven. Interpunctie ontbreekt vrijwel geheel en bij het lezen van de tekst bekruipt je het gevoel dat je naar een zorgvuldig genoteerd dictaat aan het luisteren bent. Een voorbeeld:
‘het wort ook by Oude Latynsche schryvers Vultraiectum en nog int Latyn Ultrajectum genaamt gevende Traiectum en Trecht Drecht of Tricht zoo veel te kennen als een Veer of Overvaart over een Water of Revier waar van ook de benaaming in Maastricht Dortdrecht en andere Plaasen is Overgebleven hebbende de Romynen hier denkelyk wel eer zulk een Overtogt over den Rhyn na of uyt Gallie gehat’ (fol. 1)
En dat meer dan 200 bladzijden. De platen in het boek zijn voor een groot deel Utrechtse stadsgezichten die geknipt zijn uit een exemplaar van Kabinet van Nederlandsche en Kleefsche oudheden (Amsterdam 1727). In de beide museumexemplaren van dat boek ontbreken de illustraties, maar helaas is er geen bewijs voor een oorzakelijk verband. Het handschrift heeft ook een mooie prent van de huizen op de Stadhuisbrug die in ieder geval ook gebruikt is in Lettres historiques et galantes (Cologne 1713, geen exemplaar in Meermanno). De datering van het handschrift in de achttiende eeuw is dan ook zeker. Maar als u de hanepoten herkent of wilt komen uitzoeken wie J.Wm.G. was, dan horen we dat graag.
~ Erik Geleijns – Museum Meermanno
Boek: Een geschiedenis van Utrecht
Museum Meermanno in Den Haag zet op Historiek iedere maand een interessant boek uit de eigen collectie in de schijnwerpers. Er wordt wisselend aandacht besteed aan de historische en moderne (v.a. 1850) collectie van het museum. Een overzicht van al geplaatste boeken is altijd op deze pagina te vinden.
