Nieuwe geschiedenisboeken (week 16) - 2023

Wekelijks verschijnen er nieuwe geschiedenisboeken. Van lijvige studies tot publieksboeken en van naslagwerken tot historische strips. Op Historiek plaatsen we veel voorpublicaties en we bespreken zoveel mogelijk titels, maar alles bespreken is ondoenlijk. Daarom hebben we de rubriek ‘signalementen’. Hier plaatsen we wekelijks een bericht met daarin recent verschenen en besproken titels.

<<< Signalementen week 15 | Signalementen week 17 >>>

Selectie week 16

Bloed, zweet en tranen
Over de vloeibare mens
Het menselijk lichaam is zo lek als een mandje. Het zweet, spuugt, piest, poept, bloedt en spuit. Juist die vloeibaarheid is essentieel voor ons leven en voor onze gezondheid. Zonder speeksel kunnen we ons eten niet doorslikken en verteren, zonder stollend bloed geen helende wonden, zonder vaginaal vocht en sperma geen voortplanting. Toch hebben we een problematische verhouding met onze lichaamssappen. We vinden pus, zweet en urine tegenwoordig al snel vies en onhygiënisch.
Maar dat is niet altijd het geval geweest. Hoe is dat zo gekomen?
Bekijk boek

De Landwacht
Paramilitaire terreur in bezet Nederland
De Nederlandse Landwacht was een nationaalsocialistische, paramilitaire eenheid die tijdens de Tweede Wereldoorlog in opdracht van de Duitse bezetter als een soort hulppolitie functioneerde. Tot nu toe is er nauwelijks onderzoek gedaan naar de rol van de Landwacht tijdens de bezetting. Paul van de Water brengt daar verandering in. Hij beschrijft de rol en de betekenis van de van 1943 tot 1945 actieve organisatie.
Bekijk boek

De stormachtige 16e eeuw
Bestsellerauteur Simone van der Vlugt brengt de woelige periode tot leven waarin Alkmaar en andere Noord-Hollandse steden moedig weerstand boden aan het Spaanse Rijk. Ze vertelt dit verhaal aan de hand van de lotgevallen van een aantal telgen van de vooraanstaande familie Van Foreest. We maken kennis met Jorden, die vanuit Haarlem naar Alkmaar kwam, en met drie van zijn kinderen: zijn dochter Geertruid, die het aanlegde met een geloofshervormer, zijn zoon Pieter, die arts van prins Willem van Oranje zou worden, en zijn zoon Nanning, die het beleg van Alkmaar meemaakte en daar een dagboek van bijhield.
Bekijk boek

De uitvinder (roman)
Augustin Mouchot was de zoon van een slotenmaker en werkte als docent wiskunde toen hij in het midden van de negentiende eeuw als eerste ontdekte hoe zonne-energie omgezet kan worden in mechanische stoomkracht. Mouchot geloofde dat de wereldvoorraad steenkool ooit uitgeput zou raken, en in 1866 ontwikkelde hij een door zonneenergie aangedreven machine. Zijn uitvinding was haar tijd ver vooruit, en werd tot aan het hof van Napoleon iii bejubeld en onder grote belangstelling gepresenteerd op de Wereldtentoonstelling in Parijs. De uitvinding van Mouchot slaagde erin om pompen en drukpersen aan te drijven. En dat niet alleen: Mouchot verbaasde vriend en vijand door blokken ijs te maken met de kracht van zonlicht.
Bekijk boek

De wapens neer!
Martha Althaus is een Weense aristocrate die alles lijkt te hebben: geld, plezier, aanzien en liefde. Maar doordat haar leven meermalen op zijn kop gezet wordt door oorlogen, ontpopt haar levensgeschiedenis zich tot een aanklacht tegen de zinloosheid van de gewapende strijd. Het verhaal van Martha Althaus, een sterke negentiende-eeuwse vrouw die vier oorlogen doorstaat en op een levendige manier over haar worstelingen en verdriet vertelt, groeide uit tot een indrukwekkend manifest tegen de oorlog. Haar levenservaringen en levensbedreigingen zijn nog altijd overtuigend.
Bespreking: Een aanklacht tegen de zinloosheid van gewapende strijd
Bekijk boek

Een dame met veerkracht
100 jaar Nederlandse Vrouwenclub / Lyceumclub Amsterdam 1923-2023
Het is een van de best bewaarde geheimen van Amsterdam: bijna vijftig jaar lang, van 1923 tot 1970, was er in de stad een hotel-restaurant speciaal voor vrouwen. Het etablissement aan de Keizersgracht (nrs. 580-582) werd opgericht door de Nederlandsche Vrouwenclub/Lyceumclub. ‘Lyceum’ stond voor ontwikkeling. Het Lyceumclub-concept was komen overwaaien uit Londen, waar vrouwen met ambitie een eigen sociëteit waren begonnen.
Bekijk boek

Een heidens karwei
Erdogan en de mislukte islamisering van Turkije
Turkije islamiseert? Nee hoor, de Turkse samenleving wordt juist steeds seculierder. Hoewel de meeste mensen nog in God zeggen te geloven, trekken zeker jongeren zich steeds minder aan van de godsdienstige regels. De islam is op de terugtocht, zo ziet Rob Vreeken, correspondent in Istanbul. Zijn verhalen over vrouwen, lhbti, de moskee, seksualiteit, cultuur, de jeugd, verstedelijking, onderwijs, de hoofddoek en politiek doen het gangbare beeld van Turkije kantelen. Wat de seculiere Vader des Vaderlands Kemal Atatürk nooit echt lukte, gebeurt onder president Recep Tayyip Erdogan vanzelf, al diens pogingen Turkije conservatiever en islamitischer te maken ten spijt.
Bekijk boek

Grof geschut
Artillerie en luchtstrijdkrachten in de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog, 1945-1949
De Indonesische onafhankelijkheidsoorlog is in Nederland lange tijd aangeduid met versluierende termen als ‘politionele acties’. In werkelijkheid was het een ware oorlog waarin Nederlandse troepen met moderne wapens de strijd aangingen. De inzet van artillerie, bommenwerpers en scheepsgeschut werd niet geschuwd in het streven de gewapende ‘opstand’ de kop in te drukken.
Bekijk boek

Mama las Marx
Communistische gezinnen in naoorlogs Nederland
Tijdens de Koude Oorlog was de Nederlandse communistische partij een echte familieaangelegenheid en had, naar Sovjet-voorbeeld, een recept voor alle aspecten van het bestaan. Historicus Elke Weesjes interviewde jarenlang mannen en vrouwen die in naoorlogs Nederland opgroeiden in communistische gezinnen: mensen wier leven werd gevormd door de communistische levensbeschouwing en de discriminatie die communisten ten deel viel.
Fragment: Kinderen van communistische verzetsstrijders in naoorlogs Nederland
Bespreking: Dat je CPN-lid was, hing je niet aan de grote klok
Bekijk boek

Smaakpalet van de Lage Landen
De geschiedenis van de eetcultuur in beeld
Regelmatig wordt gezegd dat wij in Nederland geen eetcultuur kennen. Niets is minder waar, stelt Janny van der Heijden in Smaakpalet van de Lage Landen. In de zeventiende eeuw bestond deze wel degelijk, pronkte men met producten van eigen bodem of die men van ver haalde en hingen er trots afbeeldingen van gestapelde kazen of oesters aan de muur. Wat valt er allemaal te ontdekken over de groente, vis of het brood dat op de vele stillevens en marktscènes werd afgebeeld. Hoe heeft onze smaak zich gevormd?
Bekijk boek

Veel, klein en curieus
De wereld van Antoni van Leeuwenhoek (1632-1723)
Overal zag Antoni van Leeuwenhoek onvoorstelbaar kleine diertjes en deeltjes: in putwater, sperma, de inhoud van mee-eters en alles wat hij verder ook maar bekeek door zijn vernuftige zelfgebouwde microscopen. Zo opende hij in de zeventiende eeuw de deur naar een nieuwe wereld vol wezens en structuren die niemand ooit had gezien, en werd hij een gevierd onderzoeker. Ook nu nog, drie eeuwen na zijn dood, oogst zijn werk bewondering. Maar tegelijkertijd klinkt een deel van zijn ideeën ons eigenaardig in de oren.
Bekijk boek

Vluchtelingenrepubliek
Een migratiegeschiedenis van Nederland
Van Willem van Oranje tot Anne Frank en van Frans Hals tot Ayaan Hirsi Ali: Nederland is in veel opzichten gevormd door vluchtelingen. Maar met hun komst stak ook al eeuwen geleden de angst voor asielzoekers als een bedreiging voor onze veiligheid, welvaart en cultuur de kop op. Geen vluchtelingencrisis lijkt aan Nederland voorbij te gaan zonder een fikse identiteitscrisis.
Bespreking: De geschiedenis van vluchtelingen en asielzoekers
Bekijk boek