Wekelijks verschijnen er nieuwe geschiedenisboeken. Van lijvige studies tot publieksboeken en van naslagwerken tot historische strips. Op Historiek plaatsen we veel voorpublicaties en we bespreken zoveel mogelijk titels, maar alles bespreken is ondoenlijk. Daarom hebben we de rubriek ‘signalementen’. Hier plaatsen we wekelijks een bericht met daarin recent verschenen en besproken titels.
<<< Signalementen week 8 | Signalementen week 10 >>>
Selectie week 9
De kathedralenbouwers
De kathedralenbouwers is hét meesterwerk over ontwikkelingen in de middeleeuwse kunst in Europa. In dit alom geprezen boek – hiervoor het eerst in een zeer rijk geïllustreerde editie – schetst de beroemde mediëvist Georges Duby een rijk cultuurhistorisch portret van een complex en schitterend tijdperk.
De trein naar het imperium
Reizen door het Rusland van nu
Tussen 1989 en 1991 doorkruiste de Poolse journalist en schrijver Ryszard Kapuściński het onmetelijke ‘Imperium’ van de uiteenvallende Sovjet-Unie. Hij legde meer dan 60.000 kilometer af en schreef er het boek Imperium over. Eind 2021 vatte de Poolse schrijfster Maja Wolny het plan op om de reis van Kapuściński grotendeels over te doen.
De verbeelding van 1914-1918
Tekeningen en brieven van Joseph Lesage, ‘artiste combattant’
Als op 4 augustus 1914 de Eerste Wereldoorlog uitbreekt, wordt de talentvolle Franse tekenaar en schilder Joseph Lesage opgeroepen. Vier jaar lang dient hij als radiotelegrafist, bij nacht en ontij ploeterend om de kwetsbare verbindingslijnen open te houden, onbeschermd tegen vijandelijk artillerievuur. Aan en achter het front zijn er gelukkig ook tijden van relatieve kalmte, momenten waarin Lesage zijn toevlucht zoekt in zijn passie: tekenen en schilderen.
Die historie van Buewijn de Austoen
Koning Artur, Roeland en Lancelot zijn bekende namen uit de middeleeuwse literatuur die ook bij ons een belletje doen rinkelen, maar voor Buevijn van Austoen (te lezen als Boudewijn van Southampton) geldt dat niet. Dat heeft ongetwijfeld te maken met de overlevering. Afgezien van een fragment van een handschrift met een paar zwaar verminkte verzen is het verhaal over deze held alleen bewaard gebleven in een paar drukken uit de zestiende eeuw. Toch is de held Buevijn zeker ook aandacht waard.
Een kleine wereldgeschiedenis in 100 grote data
Waarom verstopte Cleopatra zich in een tapijt en zat Alexander de Grote in een tentje te huilen? Hoe belandde Marco Polo in de gevangenis en Jeanne d’Arc op de brandstapel? Waarin verschilt de Chinese Muur van de Berlijnse? Deze wereldgeschiedenis is geen suf lijstje met belangrijke data. Het is een schatkist vol sterke verhalen. Stroop je mouwen op, grabbel een jaartal uit dit boek en laat je verrassen. Je weet misschien wat er gebeurde in 1492 of 1789. Maar wie maakte er in 1633 de allermoeilijkste beslissing van z’n leven? Reis mee van de hangende tuinen van Babylon naar de tempels van Angkor Wat en van de donkere tijd van de kruistochten naar de eeuw van de Verlichting.
En het brandde als een fakkel
De geschiedenis van het gas van Groningen
De geschiedenis van het Groningse gas, een verhaal van winnaars en verliezers. Winnaar van het Beste Groninger Boek. De ontdekking van aardgas in de bodem, in 1959, zette de provincie Groningen in vuur en vlam: eindelijk zou deze arme regio ook delen in de rijkdom. Het bleek ijdele hoop – de opbrengsten van het aardgas gingen aan de Groningers voorbij.
Johan Maelwael en de gebroeders Van Lymborch
Grondleggers van de Nederlandse schilderkunst
De maandbladen uit de Très Riches Heures du duc de Berry behoren wereldwijd tot de bekendste miniaturen uit de middeleeuwen. Veel minder bekend is dat de kunstenaars hiervan uit Nijmegen komen. Zij zijn de eerste Noord-Nederlandse schilders van Europese allure. De ateliers van de schilders-dynastie Maelwael- Van Lymborch waren vanaf 1366 in de hoofdstad van het hertogdom Gelre gevestigd.Bespreking: De wieg van de Nederlandse schilderkunst stond… in Nijmegen
Levenskunst uit de Griekse oudheid
Teksten van de Griekse cynici
Diogenes van Sinope verruilde zijn huis voor een eenvoudige kruik. Hij had niets nodig om gelukkig te zijn. Zelfs zijn drinkbeker gooide hij weg. Sindsdien dronk hij als een hond, wat hem de bijnaam kunikos (hond) opleverde. Zijn volgelingen staan bekend als ‘cynici’, oftewel hondachtigen. Hun wijsheid is overgeleverd in de vorm van anekdotes en bewaard gebleven aforismen.
Nederland en de herinnering aan de Jodenvervolging 1945-2024
‘Het was prachtig zoals de wielen van de wagons in het begin in Nederland rolden …’ aldus een trotse Adolf Eichmann, het organisatorische meesterbrein achter de deportaties van de joden uit de door nazi-Duitsland bezette gebieden naar de vernietigingskampen, enkele jaren na de oorlog. Hij had alle reden tevreden te zijn. In geen enkel ander West-Europees land werd zo’n groot deel van de joodse bevolking weggevoerd en vermoord, en dat had ook te maken met de medewerking van veel Nederlandse instanties.
Onder de zwarte zon
De verleiding van de nazi-mystiek
De Zwarte Zon bestaat uit zes over elkaar gelegde swastika’s. Dit symbool vormt de hoogste occulte uitdrukking van het nationaalsocialisme en markeert het punt waarop ideologie omslaat in religie. De nazi’s zagen symboliek als een onlosmakelijk onderdeel van hun populistische verleidingsstrategie.Fragment: De Germaanse geest in de hoofden van naoorlogse Duitsers
Willi Lages
Ceremoniemeester van de dood
Van alle nazimisdadigers in Nederland spande hij de kroon. Willi Lages was tijdens de bezetting verantwoordelijk voor de deportatie van 75.000 Joden en de executie van zo’n 450 verzetsmensen. Hij zetelde als hoofd van de Sicherheitspolizei und Sicherheitsdienst in Amsterdam, maar zijn zeggenschap over Joodse Nederlanders strekte zich over heel het land uit. Lages had het ‘handwerk’ in zijn geboortestad Braunschweig geleerd, waar hij bij de straatsurveillance kwam en het in de jaren dertig tot tweede man van de Gestapo bracht.Bespreking: Willi Lages – Ceremoniemeester van de dood
Meer geschiedenisboeken:
- Als een ramp ons raakt. Ervaringen en lessen van een trauma-expert – Berthold Gersons
- Een leven vol oorlog. Een Nederlandse officier in de Jaren 1787-1845 – Bert de Vries
- Going infinite. De opkomst en ondergang van bitcointycoon Sam Bankman-Fried
- Religie als actuele kwestie. Theologie, politiek en geschiedenis in het werk van Jayne Svenungsson – Rick Benjamins
