Dark
Light

Zeldzaam Romeins erfgoed voor het eerst in Nederland

De droom van keizer Constantijn
Auteur:
2 minuten leestijd
Kopie van de kop van een kolossaal beeld van Constantijn Rome, 312–15 - Trier, Rheinisches Landesmuseum Rome, Musei Capitolini, Palazzo dei Conservatori, Cortile
Kopie van de kop van een kolossaal beeld van Constantijn Rome, 312–15 - Trier, Rheinisches Landesmuseum Rome, Musei Capitolini, Palazzo dei Conservatori, Cortile

Zeldzame Romeinse kunstschatten uit onder andere de Vaticaanse Musea zijn dit najaar in de Nieuwe Kerk Amsterdam te bewonderen in de tentoonstelling Rome. De droom van keizer Constantijn. Kunstschatten uit de Eeuwige Stad.

Het erfgoed verbeeldt volgens het museum een van de meest fascinerende geschiedenissen van de oudheid: hoe Rome in de vierde eeuw transformeerde van multireligieuze keizerlijke hoofdstad vol tempels met kolossale keizerbeelden tot pauselijk centrum gedomineerd door kerken met kruisen.

“Het is een succesverhaal in slow motion: hoe het christendom in korte tijd van een kleine geloofsgemeenschap een dominante religie kon worden, met een allesbepalende invloed op de westerse wereld. Een snelle ommekeer die vooral mogelijk werd dankzij één persoon: keizer Constantijn de Grote.”

Rechterhand van een kolossaal beeld van Constantijn, Rome, ca. 315 / Marmer, h 161 cm /, Rome, Musei Capitolini, Palazzo dei Conservatori, Cortile
Rechterhand van een kolossaal beeld van Constantijn, Rome, ca. 315 / Marmer, h 161 cm /, Rome, Musei Capitolini, Palazzo dei Conservatori, Cortile
De tentoonstelling is vanaf 3 oktober te bezoeken. Het publiek kan in Amsterdam dan een grote hoeveelheid zeldzaam erfgoed bewonderen, dat nog niet eerder in Nederland te zien was. Zo komt het beroemde vierde-eeuwse marmeren beeld van de Goede Herder, topstuk uit de Vaticaanse Musea, naar Amsterdam, naast Romeinse mozaïeken, fresco’s, sarcofagen, schilderijen en de iconische rechterhand van een van de kolossale standbeelden van Constantijn uit de Capitolijnse Musea.

In het ontwerp voor de tentoonstelling koos ontwerper Paul Gallis als eerste blikvanger voor een ‘kopie’ van de beroemde triomfboog van Constantijn naast het Colosseum. Net als de Romeinen destijds, maakt de tentoonstellingsbezoeker straks zijn eigen entree onder deze boog, het hart van het vroeg-vierde-eeuwse Rome in.

Christendom

De stad was in die tijd een multiculturele smeltkroes, waarin uiteenlopende religies en cultussen beleden werden. Isis, Dionysus, Mithras en Jupiter Dolichenus waren populair. Het christendom, met zijn joodse wortels, was in opkomst. In 312 had keizer Constantijn een droom, waarin hem de overwinning op zijn rivaal Maxentius werd aangekondigd, als hij openlijk zijn steun betuigde aan de christelijke god. Zo geschiedde: op het keizerlijke vaandel verscheen het Christogram, waarna hij zijn rivaal versloeg bij de Milvische Brug nabij Rome. Maxentius verdronk in de Tiber, de christenen zagen Constantijn nu als een van hen. In opdracht van Constantijn verrezen al binnen enkele jaren monumentale kerken. Een nieuw moreel kompas deed zijn intrede waarin armenzorg, heiligendagen, relikwieën en martelarencultussen een plaats kregen.

Votiefplaatje met ogen en kruis Italië?, 6de–7de eeuw? Goud, 3,6 x 6,1 cm Vaticaanstad, Fabbrica di San Pietro
Votiefplaatje met ogen en kruis, Italië, 6de–7de eeuw – Vaticaanstad, Fabbrica di San Pietro

Ook al werd de antieke cultuur niet direct verlaten, het hele openbare leven in Rome raakte binnen enkele decennia doordrongen van het christendom en zijn uitingen. Een revolutie met immense invloed op de mondiale godsdienst en cultuur door de eeuwen heen. Een visioen van Constantijns moeder Helena geschilderd door Paolo Veronese (1528–1588) getuigt hiervan.

De tentoonstelling loopt tot en met zondag 7 februari 2016.

De droom van de heilige Helena - Paolo Veronese
De droom van de heilige Helena – Paolo Veronese

Boek: Constantine the Great and Christianity

Gratis nieuwsbrief

Meld u aan voor onze wekelijkse nieuwsbrief (51.171 actieve abonnees)


Donateurs ondersteunen ons project en dragen direct bij aan de uitbreiding van ons archief.

Meer informatie

×