Dagelijks worden er zegswijzen en uitdrukkingen gebruikt waarvan de oorspronkelijke betekenis onbekend is. Wie denkt er bij “iemand in de luren leggen” nog aan de doeken, waarin kinderen met Engelse ziekte werden gewikkeld om het kromtrekken van armen en benen tegen te gaan?
Veel uitdrukkingen die ontleend zijn aan dergelijke voorwerpen kan men tegenwoordig alleen nog in musea bekijken. In de nieuwe rubriek Taalmuseum worden historische gebruiksvoorwerpen en praktijken gekoppeld aan Nederlandse uitdrukkingen en zegswijzen.
Zich geradbraakt voelen
Verklaring: Deze uitdrukking herinnert aan de oude lijfstraffelijke rechtspleging, waarbij de veroordeelde op een balk werd gebonden en de beul hen armen en benen kapotsloeg. Voor het uitvoeren van de straf gebruikte men een kruisvormige bank met vijf armen, waarop het lichaam werd vastgemaakt en een koevoet of stang gebruikt werd om de ledematen stuk te slaan.
Oorspronkelijk sloeg men de ledematen niet met een stang kapot, maar door er met een zwaar negen of tienspakig rad op te stampen. Daarna werd het lichaam door de spaken van het rad gevlochten. Men bond de misdadigers op het rad om door de vogels gegeten te worden.
