Centraal- en Zuid-Europa hadden in de negende eeuw niet alleen af te rekenen met wisselende machtsverhoudingen in het Frankische rijk, maar eveneens met invallen van de Vikingen die vanuit Noorwegen, Zweden en Denemarken rooftochten ondernamen tot diep in het continent. De Noorse Vikingstammen hadden het voornamelijk gemunt op IJsland en Ierland, terwijl de Zweedse de Baltische kusten belaagden en zelfs doordrongen tot in Oekraïne. De Lage Landen waren dan weer samen met Engeland, het Rijnland en het noordelijke deel van Frankrijk het doelwit van de Deense Vikingen.
De voorgeschiedenis
De invallen van de Vikingen op het Europese continent begonnen reeds vroeg in de negende eeuw. Met hun snelle schepen, die door hun geringe diepgang, probleemloos de rivieren konden opvaren wisten ze met verrassingsaanvallen nederzettingen en kloosters te plunderen. Mettertijd werden de aanvallen steeds driester en frequenter. Zo werd Antwerpen in 836 platgebrand en enkele jaren later was zelfs Parijs aan de beurt. De overvallen kwamen bovendien alsmaar vaker voor omdat de Vikingen gebruik begonnen te maken van versterkte kampementen die als uitvalsbasis dienden voor hun strooptochten. De lokale bevolking, meestal arme boeren, kon zich nauwelijks verweren tegen zoveel brutaal geweld en ook het Frankische rijk dat na de dood van Lodewijk de Vrome (778-840) in een strijd voor diens opvolging was verwikkeld, stond vrijwel machteloos…
De verdere gebeurtenissen
In 843 werd met het Verdrag van Verdun het Frankische rijk van Lodewijk de Vrome na drie jaar strijd verdeeld onder zijn drie zonen. Lotarius, de oudste zoon, kreeg Midden-Francië (grosso modo het gebied tussen Schelde en Rijn, de huidige Franse regio’s Elzas, Bourgogne, Franche-Comté, Rhône-Alpes en Savoye samen met een deel van Zwitserland en het noorden van Italië), Lodewijk de Duitser verwierf Oost-Francië (het latere Duitse rijk en het noordoosten van het huidige Nederland) terwijl Karel de Kale heerser werd over West-Francië (grotendeels het gebied dat later het koninkrijk Frankrijk zou vormen). Algauw bleek echter dat de onderlinge spanningen tussen de broers daarmee niet opgelost waren, hetgeen de Vikingen vrij spel gaf om hun rooftochten zonder veel tegenstand verder te zetten. Intussen hadden Karel de Kale en Lodewijk de Duitser zich vrijwel geheel Midden-Francië toegeëigend en onderling verdeeld en wanneer kort daarna in 876 Lodewijk de Duitser kwam te overlijden werd hij opgevolgd door Karloman van Beieren. Het was diens bastaardzoon Arnulf (ca. 845-899), heer van het markgraafschap Karinthië, die er uiteindelijk in zou slagen de Vikingen uit onze gewesten te verdrijven.
De Slag aan de Dijle (of: Slag bij Leuven)
Arnulf had na de dood van zijn vader de macht weten te grijpen en was erin geslaagd door een uitgekiende verdeel-en-heerspolitiek koning van Oost-Francië en Lotharingen te worden. In het najaar van 891 besloot hij de confrontatie aan te gaan met de Vikingen. Aan de rivier de Dijle nabij Loven (de toenmalige benaming voor de huidige stad Leuven) kwam het tussen beide partijen tot een bloedig treffen. Arnulf wist dankzij het numeriek overwicht van zijn voetleger de Vikingen een verpletterende nederlaag toe te brengen waardoor in de Lage Landen een einde kwam aan de plundertochten. De veldslag werd later uitvoerig belicht in de “Annales Fuldenses”, een lijvig kroniekwerk deels toegeschreven aan Meinhard van Hersfeld, de abt van de abdij van Fulda.
Hoe het Arnulf verder verging
Een nabeschouwing
Tot ver in de twintigste eeuw was de overwinning op de Vikingen die bij de Slag aan de Dijle werd behaald verplichte leerstof op de Belgische schoolbanken en werd de figuur van Arnulf van Karinthië bijna als een nationale volksheld afgeschilderd. Het zou echter onjuist zijn te beweren dat enkel als gevolg van deze veldslag de Vikingen definitief uit onze gewesten werden verjaagd. Volgens teruggevonden vroegtiende eeuwse historiografische geschriften afkomstig uit de voormalige Sint-Vaastabdij in Atrecht (het huidige Arras in Frankrijk) werden onze contreien op het einde van de negende eeuw geteisterd door hongersnood en een plotse uitbraak van de pest wat wellicht de echte reden vormt dat de Vikingen uiteindelijk finaal uit onze streken wegbleven…
Overzicht van Boeken over de Vikingen
