Dark
Light

‘Vergeten’ Afrikaanse koninkrijken

Lost Kingdoms Of Africa
Auteur:
3 minuten leestijd
Heinrich Barth nadert Timboektoe in 1853 (Afbeelding uit: Reisen und Entdeckungen, dl 4)
Heinrich Barth nadert Timboektoe in 1853 (Afbeelding uit: Reisen und Entdeckungen, dl 4)

De dubbel-dvd Lost Kingdoms of Africa voert de kijker mee naar beroemde oude koninkrijken uit Afrika, uit de periode van de Prehistorie en Oudheid. Kunsthistoricus dr. Gus Caseley-Hayford laat aan de hand van nieuwe, veelal archeologische geschiedkundige ontdekkingen zien dat Afrika in historisch opzicht veel te bieden heeft.

Piramides in Nubië – Foto: CC / B.N. Chagny
Vier oude Afrikaanse koninkrijken staan centraal op deze ongeveer vier uur durende dvd: Nubië, Ethiopië, Groot-Zimbabwe en West-Afrika. Nubië lag in het huidige Soedan, net onder Egypte. Momenteel heeft de Sahara bezit genomen van grote delen van dit land, en is het met 45 graden Celsius dikwijls zweten geblazen, maar rond 5500 voor Christus was dit een groen en vruchtbaar gebied, dat gevoed werd door zijrivieren van de Nijl.

Reusachtige begraafplaats

Opmerkelijk is dat Nubië een grote samenleving had en veel meer piramides telde dan Egypte. In de Sahara zijn daarnaast honderd rotsgangen gevonden, daterend van circa 5000 voor Christus. Dit zijn uitgeholde rotsblokken waarop geslagen werd om over grote afstanden te communiceren.

De kern van Nubië vormde de huidige stad Kerma, war ook het oudste lemen bouwwerk (defuffa) van Afrika te vinden is. Boeiend is dat binnen de Nubische cultuur al potten gebruikt werden voordat er gewassen werden verbouwd. Wat ook interessant is, is de reusachtige begraafplaats die bij Kerma is gevonden. Die bood plaats aan 30.000 personen.

Rond 1500 voor Christus vielen de Egyptenaren Nubië binnen en koloniseerden het land, waarbij ze de Nubiërs (nuba=slaaf!) tot dwangarbeid veroordeelden. Omstreeks 700 voor Christus werden de Nubiërs weer baas over eigen land.

Ark van het Verbond

De tweede documentaire gaat over het oude koninkrijk Ethiopië. In 1974 kwam er door een militaire staatsgreep, waarbij Haile Selassie werd afgezet, een einde aan dit koninkrijk, dat geldt als een van de oudste ter wereld. Over de oorsprong van het koninkrijk Ethiopië doen diverse spannende verhalen en legenden de ronde. Veel Ethiopiërs geloven dat hun koninkrijk afstamt van het nageslacht van de beroemde koning Salomo (Israël) en de koningin van Sheba (vermoedelijk oorspronkelijk afkomstig uit Jemen en vanuit daar in Ethiopië beland). De eerste koning, Menelik I, die leefde rond 950 voor Christus, zou een zoon van dit echtpaar zijn en de Ark van het Verbond hebben meegenomen naar Ethiopië, waar deze nog steeds zou staan in een goed beveiligd en heilig gebouw.

Groot-Zimbabwe – Foto: CC

Uitgebreide goudhandel

Het derde thema handelt over Groot-Zimbabwe. In 1871 vond een Duitse geoloog bijzondere ruïnes in Zuid-Afrika. Het bleek te gaan om een zeer geavanceerde stenen stad in het voormalige Groot-Zimbabwe. De Zimbabwaanse beschaving, met als metropool de stad Rhapta, verhandelde al vanaf de eerste eeuw na Christus goud naar de oostkust van Afrika.

In de documentaire maken we kennis met de vermaarde archeoloog Felix Chama, die restanten heeft gevonden van Rhapta. Op een brede landweg treft hij resten van keramiek en aardewerk aan – die gewoon aan de oppervlakte liggen – en uit onderzoek blijken deze artefacten afkomstig te zijn uit onder meer Egypte en India. Deze vondsten duiden op een vroege en levendige goudhandel tussen Zuid-Afrika, Noord-Afrika en Azië.

Andere steden die een sleutelrol in de goudhandel vormden, waren het rijke handelscentrum Kilwa en de toenmalige, zeer welvarende hoofdstad van Groot-Zimbabwe, Manyikeni. Verder gaat de aandacht in deze documentaire uit naar het hiërarchisch georganiseerde koninkrijk Mapungubwe.

Allerminst achterlijk

In West-Afrika bloeide in de zestiende eeuw het koninkrijk Benin, gesitueerd in het huidige Nigeria. Dit rijk heeft mooie, zeer gedetailleerde koperen gietstukken achtergelaten. In 1879 namen Britse kolonisators veel bronzen beelden en voorwerpen mee naar Groot-Brittannië, die nu te zien zijn in het British Museum in Londen.

Lost Kingdoms of Africa
De techniek van het ijzergieten was zeer geavanceerd en bewijst dat de Afrikanen allerminst achterlijk waren. Kunstenaars en handwerkers uit Benin slaagden erin de stijl en motieven van de Renaissancekunst te evenaren. In de documentaire over West-Afrika gaat de presentator op zoek naar de betekenis van de symboliek in de Beninse kunst. Hij doet de verrassende ontdekking dat vaklieden in Nigeria nog steeds op dezelfde manier als vijfhonderd jaar geleden koper bewerken en gieten.

Ten slotte passeert de rijke, legendarische stad Timboektoe (Mali) het beeldscherm. In deze stad maakten veel handwerklieden ook mooie bronzen voorwerpen, en hielpen op die manier mee om van Timboektoe een welvarend oord te maken.

DVD: Lost Kingdoms Of Africa

Enne Koops (1978-2023) was historicus en docent geschiedenis en maatschappijleer aan het Rietschans College in Ermelo. Zijn interesse ging uit naar onderwerpen als religie- en cultuurgeschiedenis, oorlogen, migratie, en de geschiedenis van Noord-Amerika, Nederland en Duitsland. Publiceerde vele artikelen op Historiek. Zie ook: In memoriam

Gerelateerde rubrieken:

Gratis geschiedenismagazine

Ontvang, net als ruim 51.000 anderen, iedere week de gratis nieuwsbrief van Historiek:
×