Destructieve oorlogen
De auteur start met enkele verhalen uit de profetische tradities van grote culturen als de Romeinse, de christelijke en de Mayacultuur. Met name het rijk van de Maya’s, dat bloeide van ruwweg 250 tot 900, biedt stof voor allerlei profetieën. Meer dan bekend is dat priester-astronomen van de Maya’s het einde van de wereld voorspelden op 21 december 2012.
Tevergeefs. Cynisch genoeg was eerder het omgekeerde het geval, aldus Chaline:
‘De Maya’s waren geen toonbeelden van ecologisch bewustzijn, maar veroorzaakten hun eigen ondergang door hun eigen omgeving genadeloos te exploiteren. Toen land, voedsel en water opraakten, voerden de Mayakoningen steeds destructievere oorlogen, totdat voor iedereen de ondergang dreigde en de veelgeplaagde onderklasse zijn koningen en priesters afslachtte en de stervende steden verliet.’ (23)
Gestenigde graaf
‘Toen de fatale dag naderde, begonnen goedgelovige zielen zich ernstig zorgen te maken. Het schijnt dat de mensen in Londen het hogerop zochten en voorraden aanlegden op de bovenste verdiepingen van hun huizen, hoewel dat in het geval van een echte Bijbelse zondvloed hoogstens een mooier uitzicht op de ramp zou opleveren, plus een miniem uitstel van de eigen verdrinkingsdood. De Duitse graaf Iggelheim kreeg het lumineuze idee om op de Rijn een ark van drie verdiepingen te bouwen voor zichzelf en zijn familie, net als Noach. Of hij ook stelletjes dieren mee wilde nemen, is niet bekend. Wel weten we dat 1524 een uitzonderlijk droog jaar was. Op de gevreesde dag verduisterden de wolken korte tijd de zon en viel er een licht regentje, reden genoeg voor een relletje onder de Duitse menigte, die de ark van Iggelheim kwam bewonderen. De mensen waren woedend omdat de rijken, zoals gewoonlijk, de toorn Gods zouden ontlopen, en stenigden de graaf.’ (35-36)
Natuurlijk komt ook de Franse apotheker en veelvoorspeller Michel de Nostradame (1503-1566), alias Nostradumus, aan de beurt. Over Nostradamus concludeert Chaline: ‘Hij was niet de magistrale profeet uit de moderne verhalen, maar op zijn best een dorps kruidendoktertje en een waardeloze astroloog’ (47).
Stikken bij 190 km/u?
Andere beroepscategorieën die, naast religieuze voorspellers en medici, veelvuldig in het boek voorkomen zijn politici, economen, militairen en wetenschappers. De Engelse koning George III (1728-1820) voorspelde dat de kolonisten in Amerika nooit zouden loskomen van de Britse kroon, maar moest nog voor zijn vijftigste verjaardag bakboord halen.
De Ierse wiskundige en astronoom Dionysius Lardner (1793-1859) joeg in de jaren 1830 veel mensen de stuipen op het lijf met zijn bewering dat als de remmen van een trein op een helling zouden breken, het gevaarte zou versnellen naar 190 kilometer per uur. De longen van de passagiers zouden dan dichtgedrukt worden en de mensen zouden overlijden. In het verlengde hiervan voorspelde Lardner dat ook stoomschepen een mislukking zouden worden: ze zouden halverwege hun reis al zonder brandstof komen te zitten.
Nachtkastje
Soms echter bekruipt me als lezer het gevoel dat Chaline wat makkelijk oordeelt over historische actoren, zonder zich echt in te leven in het wereldbeeld van die tijd. Zo schrijft de auteur over Lardner dat zijn uitspraken over treinen die 190 kilometer per uur gaan ‘volkomen absurd’ waren, ‘aangezien we in vliegtuigen snelheden bereiken van vele honderden kilometers per uur’ (64). Dit is natuurlijk een stijl van anachronistisch redeneren die wel heel gemakkelijk is, want Lardner en zijn tijdgenoten kenden nog geen vliegtuigen, laat staan snelheden van 190 kilometer per uur. Wie het gebrekkige inlevingsvermogen van Chaline voor lief neemt, zal ongetwijfeld weten te smullen van de verder boeiende verhalen.
Historische Blunders, Dwaze Voorspellingen – Eric Chaline
De grootste missers uit de geschiedenis
ISBN: 9789089981936
Uitgever: Librero
Paperback, 256 pagina’s
Prijs: € 9,95Bekijk dit boek bij:
