Franz Liszt (1811-1886) – Hongaarse klassieke componist

De Hongaarse klassieke componist Franz Liszt (1811-1886) geldt als een van de grootste muzikanten uit de tijd van de Romantiek. Hij onderging invloeden van Paganini en Chopin, maar moest van Beethoven en Mozart niet zoveel hebben. Zijn muziekstukken hebben grote invloed gehad op muziek in de twintigste eeuw, vanwege de harmonie en symfonie. Een korte biografie van Franz Liszt.

Invloeden op Liszt

Liszts klassieke composities zijn beïnvloed door tal van componisten. Zo zorgden onder meer Niccolò Paganini, Frédéric Chopin, Vincenzo Bellini, Robert Schumann en Hector Berlioz voor veel inspiratie. Zijn tijdgenoten Ludwig von Beethoven en Franz Schubert, die hij beide ontmoet heeft, waardeerde hij minder. Ook van de operamuziek van Wolfgang Amadeus Mozart en Carl von Weber moest Liszt niet zoveel hebben. Omgekeerd had het werk van Liszt veel invloed op de muziek in de twintigste eeuw en op latere componisten, van wie Claude Debussy een bekende naam is.

Jonge jaren van Franz Liszt

Componist Franz Liszt zag het levenslicht op 22 oktober 1811. Hij werd geboren in de Hongaarse plaats Raiding in het Burgenland, dicht bij de Oostenrijkse grens. Toen Franz zes jaar was, begon zijn vader Adam Liszt hem les in pianospelen te geven. Korte tijd later nam Carl Czerny – die als musicus geschoold was door niemand minder dan Ludwig van Beethoven – de lessen over.

Toen Franz nog maar negen jaar was, gaf hij in Baden (vlakbij Wenen) een groot concert op de piano. Kort hierna volgde een tweede concert in Eisenstadt (in het Hongaars Kismárton geheten), speciaal voor de Hongaarse erfprins Nicolaas Esterházy.

Franz Liszt bleek muzikaal een wonderkind te zijn, maar hij had – zo zou blijken – nog veel meer kwaliteiten. Liszt ontpopte zich tot een veelzijdige persoonlijkheid. Een virtuoos op de piano, een musicus die uitblonk in improvisatie, een uitstekend dirigent: Liszt was wat in de tijd van de Renaissance een homo universalis werd genoemd: een veelzijdige geleerde. Zo studeerde hij theologie en filosofie en was hij zeer geïnteresseerd in de liefde en in religie. Franz wandelde veel, doceerde, schreef proza en was enige tijd als journalist werkzaam… Kortom, Liszt was een veelzijdige kosmopoliet.

Liszt trekt Europa door

Toen Franz Liszt nog maar twaalf was, vertrok het gezin naar Parijs. Dit omdat Franz zich als muzikant dan verder zou kunnen ontwikkelen. Liszt werd echter niet tot het conservatorium van Parijs toegelaten, met als argument dat hij uit het buitenland kwam. De directeur van de muziekschool was overigens een Italiaan en vermoedelijk jaloers op Liszt of iemand die ‘wonderkinderen’ niet kon uitstaan.

In Parijs ontwikkelde Liszt zich tot een uitzonderlijk goede pianospeler en improvisator, die zeer geliefd was in de kringen van de aristocratie. Op 7 maart 1824 maakte hij zijn debuut in de concerthal in Parijs. Het was een sensationeel concert. In Parijs werd Liszt bevriend met onder meer Chopin en Berlioz, maar ook met literatoren en auteurs als Victor Hugo, Heinrich Heine en de beroemde schilder Eugène Delacroix. Regelmatig ging Liszt in zijn jonge jaren op tournee. Zo speelde hij in 1825 voor de Engelse koning George IV in Windsor Castle. In 1826 en 1827 volgden onder meer tournees in Zwitserland en Oostenrijk.

Vervolgens toerde Liszt in de jaren 1839-1847 heel Europa door en maakte naam als pianofenomeen. Hij speelde in het Ottomaanse Rijk (specifiek het latere Turkije) maar trad ook op in landen als Ierland, Portugal en in het Russische Keizerrijk. In 1848 aanvaarde hij de functie van Hofkapellmeister te Weimar. Samen met de componist Richard Wagner maakte hij van Weimar de ‘avant-garde’ van de klassieke muziek in die tijd.

Gedurende de jaren 1861 tot zijn dood in 1886 was Franz Liszt veel in de steden Weimar, Rome en Boedapest. Hij werkte in deze steden samen met componisten zoals Richard Wagner, Hector Berlioz en Camille Saint-Saëns. Daarnaast gaf hij orgel- en pianoles aan een grote groep leerlingen.

Composities van Liszt

Franz Liszt maakte op het gebied van muziek geenszins korte metten: tijdens zijn leven schreef Liszt ongeveer 1500 muzikale werken. Hieronder bevonden zich veel composities voor de piano. Maar ook de zogeheten Symfonische Gedichten die gespeeld konden worden door orkesten. Verder droeg hij bij aan muziek voor het orgel en geestelijke muziek, waaronder een aantal missen.

Tot Liszts grootte composities behoren Grand Études (1837) – met name de Grandes Etudes de Paganini No.3 “La Campanella”, de Hungarian Rhapsodies (1845-1885), Liebesträume No.3 (1850), Piano sonata in B mineur (1853-1854), Eine Symphonie zu Dantes Divina Commedia (1855-1856), de Waldesrauschen (Concert ëtudes No.1, 1862) en zijn bewerking van Nun danket alle Gott! (1878-1879).

Franz Liszt overleed op 31 juli 1886 in Bayreuth in Duitsland, aan een longontsteking. Op 3 augustus werd hij in deze stad begraven.

Meer muziekgeschiedenis
Lees ook: Lijst van componisten
Boek: Alles begint bij Bach – Merlijn Kerkhof

Muziek van Franz Liszt

Bronnen ▼