Jona Lendering
Ik heb altijd een lichte aarzeling als ik een boek over kunst in handen krijg. De auteurs lijken de schilderijen of sculpturen altijd te willen uitleggen, terwijl ik vaak helemaal niet hoef te weten wat het voorstelt. Is het mooi? Ik geniet en ben tevreden. Betekent het wat? Is niet het eerste wat ik wil weten.
Neem het gevecht tussen stier en leeuw dat je vaak ziet afgebeeld in de Achaimenidische kunst. Ik heb wel eens gelezen dat het de eeuwige kosmische strijd tussen goed en kwaad zou representeren; ik heb wel eens gehoord dat het zou staan voor de sterrenbeelden Stier en Leeuw; en ik heb wel eens bedacht dat die twee interpretaties elkaar niet uitsluiten. De waarheid is dat we geen idee hebben wat het symboliseert.
Ik vertelde dat later aan wat andere mensen, waaronder iemand die in Tanzania had gewoond. Zij vertelde me dat ze ooit precies dit soort gevecht had gadegeslagen en had gezien hoe de leeuw op de rug van zijn slachtoffer sprong. Daar bleef hij hangen, tot zijn prooi moe was. Pas toen doodde hij het dier. Dit is wat we zien op de munt van Mazaios. Eigenlijk weten we dus niet wat er op het reliëf is te zien.
Eén ding staat echter vast: de astronomische verklaring is met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid onjuist. De reliëfs in Persepolis werden gemaakt in de late zesde eeuw v.Chr. en het volgende voorbeeld van een soortgelijke afbeelding is vier, vijf eeuwen jonger: de horoscoop op Nemrud Daği. Ook daar wordt een astronomische gebeurtenis gesymboliseerd door dieren af te beelden. In het Romeinse Rijk werd dit type iconografie heel populair en daarom zijn wij eraan gewend, zodat wij nauwelijks realiseren dat dit soort afbeelding domweg nog niet bestond toen Persepolis werd gebouwd.
