Wekelijks verschijnen er nieuwe geschiedenisboeken. Van lijvige studies tot publieksboeken en van naslagwerken tot historische strips. Op Historiek plaatsen we veel voorpublicaties en we bespreken zoveel mogelijk titels, maar alles bespreken is ondoenlijk. Daarom hebben we de rubriek ‘signalementen’. Hier plaatsen we wekelijks een bericht met daarin recent verschenen en besproken titels.

<<< Signalementen week 10 | Signalementen week 12 >>>

Selectie week 11

Carte blanche
De diplomatie van Ferraris in een Europa in omwenteling
Het rommelt en bruist in het Europa van de lange achttiende eeuw. Grootmachten Pruisen, Frankrijk, Spanje, Groot- Brittannië en Oostenrijk botsen met elkaar in opeenvolgende oorlogen, de Verlichting doet zijn intrede en in de salons wordt aan tradities en de samenleving gewrikt. Tussen al dat gewoel probeert Joseph Jean François de Ferraris (1726-1814) zijn plaats bij de Habsburgse elite te veroveren, én te behouden.
Bekijk boek

De andere kant van de bersiap
Een reconstructie van de interneringen in en de evacuaties uit de republikeinse kampen op Java, oktober 1945-mei 1947
Decennialang is in de media, in publicaties en op websites – zonder enige nuancering – gesproken over gewelddadige, ongedisciplineerde, gehersenspoelde en ongeorganiseerde Indonesische jongeren die na de Japanse capitulatie – onder de naam pemoeda – moordend en plunderend door Java trokken.
Bespreking: De andere kant van de bersiap
Bekijk boek

De Joodsche Raad
Het drama van Abraham Asscher en David Cohen
De Joodse volksmond sprak tijdens de Tweede Wereldoorlog van ‘het Joodse verraad ‘als de aanduiding van de Joodsche Raad, het instituut dat de Duitsers behulpzaam was bij de deportaties en de vernietiging van meer dan 100.000 Nederlandse Joden. Voorzitters van deze raad waren de Joodse notabelen Abraham Asscher en prof. dr. David Cohen.
Bekijk boek

De verbeelding van 1914-1918
Tekeningen en brieven van Joseph Lesage, ‘artiste combattant’
Als op 4 augustus 1914 de Eerste Wereldoorlog uitbreekt, wordt de talentvolle Franse tekenaar en schilder Joseph Lesage opgeroepen. Vier jaar lang dient hij als radiotelegrafist, bij nacht en ontij ploeterend om de kwetsbare verbindingslijnen open te houden, onbeschermd tegen vijandelijk artillerievuur.
Bespreking: Brieven van het front: ditjes en datjes en menselijke pijn
Bekijk boek

Een laatkoloniaal experiment
Hollandia, Nieuw-Guinea, 1944-1962
De laatste Nederlandse kolonie in Azië, Nieuw-Guinea, werd door Nederland tussen 1944 en 1962 in recordtempo klaargestoomd voor zelfbeschikking. Hollandia, de hoofdstad, groeide en raakte snel bevolkt door groepen met verschillende achtergronden die elk hun eigen verwachtingen over de toekomst hadden: Papoea’s, Indo-Europeanen, Molukkers, Chinezen, Toegoenezen, totoks en nieuwkomers uit Nederland.
Bekijk boek

Een snelle geschiedenis
Hoe ontstond het cliché dat blondjes dom zijn? Wie maakte de allereerste selfie? Hoe dodelijk is een deadline? Klopt het dat Brussel ooit de hoofdstad van de pornografie was? En hoelang worden we al zat op feestjes? Sofie Lemaire gaat graag op onderzoek uit naar de geschiedenis van gewone dingen. Eeuwenoude tradities zoals de kerstboom, alledaagse voorwerpen zoals toiletpapier en typische gewoontes zoals kussen passeren de revue. En bij dat onderzoek komt ze niet zelden tot verrassende vaststellingen.
Fragment: Geschiedenis van de eerste terrasjes
Bekijk boek

Feminisme
Is het feminisme een denkrichting, een levenshouding, een emancipatiebeweging, een tegencultuur, of alles tegelijk? In dit Elementair Deeltje beschrijft historica Els Kloek de lange geschiedenis van verzet tegen de ondergeschikte positie van vrouwen, in Nederland en daarbuiten. Van de middeleeuwse ‘strijd om de broek’ tot de ‘querelle des femmes’ en de ‘vrouwenquaestie’. En van de suffragettes en Dolle Mina’s tot intersectionaliteit en MeToo.
Fragment: De angst voor de ‘imbiciele’ vrouw en de strijd om de broek
Bekijk boek

Maarten van Rossem over populisme en onze democratie
De PVV leek in een politiek isolement langzaam te verkommeren. Tot ieders verrassing is die partij wakker gekust door de VVD, een dominante partij die bij de verkiezingen van 2023 een soort politieke zelfmoord heeft gepleegd. Wat gaat dit betekenen voor de Nederlandse politiek? In deze geactualiseerde uitgave van de bestseller Waarom is de burger boos? blikt Maarten van Rossem terug op ruim twintig jaar populisme in Nederland.
Bekijk boek

Met Von Rundstedt in Polen
De Heeresgruppe Süd tijdens de eerste veldtocht in 1939
Toen het Duitse leger in september 1939 aantrad tegen Polen stond Von Rundstedt aan het hoofd van de zuidelijke aanvalsmacht. Hoewel hij eigenlijk al met pensioen was deed Hitler een beroep op deze ‘laatste Pruis’ om de eerste veldtocht te winnen. Nazi-Duitsland zou meermaals het vertrouwen stellen in Von Rundstedt in de loop van de oorlog, maar Polen was de lakmoesproef.
Bekijk boek

Oppenheimer
De triomf en tragedie van de vader van de atoombom
J. Robert Oppenheimer (1904-1967) was een briljant natuurkundige en directeur van het Manhattan Project: de geheime ontwikkeling van de atoombom tijdens de Tweede Wereldoorlog. De bombardementen op Hiroshima en Nagasaki maakten hem de beroemdste wetenschapper van zijn generatie en een van de meest iconische maar ook omstreden figuren van de twintigste eeuw.
Bekijk boek

Paulina en de wondere wereld
Het kleinste vrouwtje ooit
Johanna Paulina Musters (1878-1895), Paulientje, geboren in Ossendrecht en met 61 centimeter het kleinste vrouwtje ter wereld. Zelf vertelt ze hoe ze eind 19e eeuw vanaf haar jongste kindertijd door Europa trekt: op de kermis en in het theater verdringen de mensen elkaar om zich te vergapen aan het wereldwonder.
Bekijk boek

Ridders van het Gulden Vlies
Een schitterende mythe ontrafeld
Maak kennis met de mythische ridders van het Gulden Vlies. Wie waren de mannen achter deze machtige Bourgondische ridderorde en wat was haar doel? Ontdek een schitterende reeks Mechelse wapenborden, stille getuigen van politieke intriges en diplomatiek gekonkelfoes tijdens een feestelijke bijeenkomst van de Vliesridders in 1491. Een moment waarop het Bourgondische Rijk op haar grondvesten davert.
Bekijk boek

Vrouwen rondom Johan de Witt
Raadpensionaris Johan de Witt (1625-1672) is een van de grootste staatsmannen die ons land ooit heeft gekend. Zijn archief bevat veel brieven van en aan vrouwen, een aspect dat tot nu toe onderbelicht is gebleven. De bundel Vrouwen rondom Johan de Witt duikt in deze vergeten correspondentie. Van familieleden en bedienden tot adellijke dames en literaire figuren; hun brieven variëren in toon en inhoud, maar alle bieden ze een nieuw perspectief op de sociale en politieke dynamiek van de zeventiende eeuw.
Bekijk boek