Wekelijks verschijnen er nieuwe geschiedenisboeken. Van lijvige studies tot publieksboeken en van naslagwerken tot historische strips. Op Historiek plaatsen we veel voorpublicaties en we bespreken zoveel mogelijk titels, maar alles bespreken is ondoenlijk. Daarom hebben we de rubriek ‘signalementen’. Hier plaatsen we wekelijks een bericht met daarin recent verschenen en besproken titels.

<<< Signalementen week 46 | Signalementen week 48 >>>

Selectie week 47

Adam en Eva
Adam woont in een prachtige tuin waar hij alle planten en dieren een naam heeft gegeven. Maar als mens voelt hij zich alleen. Tot op een dag Eva opduikt. Samen bedenken ze yoga en fruitsalade en ze voelen als allereerste koppel in de geschiedenis van de mens iets heel bijzonders: liefde. Maar dan wordt het paradijselijke leven van het jonge stel op de proef gesteld… Martin Baltscheit vertelt het verhaal van het eerste liefdeskoppel op een verfrissende, humoristische manier. Josephine Wolff wekt met haar kleurrijke illustraties het weelderige paradijs tot leven.
Natuuramnesie
Elke nieuwe generatie weet niet meer hoe rijk de natuur was ten tijde van de jeugd van hun ouders. Marc Argeloo komt tot belangrijke en pijnlijke inzichten over hoe wij naar onze natuur kijken. In Natuuramnesie schrijft Marc Argeloo over het fenomeen ‘shifting baseline syndrome’: de kennis van de rijkdom van de natuur verdwijnt uit ons collectieve bewustzijn. Elke nieuwe generatie weet niet meer hoe anders, en vaak rijker, de natuur was ten tijde van de jeugd van hun ouders of grootouders. Iedereen kent de dodo, maar wie weet er van de uitgestorven dunbekwulp, de Tahitistrandloper en de honderden andere (bijna) verdwenen soorten?
Bespreking: Uitgestorven in de schaduw van mediagenieke dinosaurussen
Korte verhalen uit de Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog – voor de een is het nog een herinnering, voor de ander is het een catastrofe uit een ver verleden. Maar iedereen kent wel de verhalen uit de oorlog, zoals bijvoorbeeld die van de zusjes Johanna en Mirjam Hoogstraal. We zien hen op de voorkant van de omslag, spelend in een bloemenveld. Met de gele ster op hun jurk staan ze symbool voor de zwartste bladzijdes uit de geschiedenis. De oorlog markeert een tijd van chaos, van conflict, van strijd – en in die turbulentie ontstaan menselijke verhalen. In deze bundel lees je zo over een Joods meisje dat weet te ontsnappen uit een trein, over een boekverkoper die vreest voor zijn voortbestaan en over vrouwen in een Jappenkamp.
Voor mens, volk en vaderland
Iedereen heeft de plicht zichzelf te ontwikkelen tot onafhankelijk denkend mens. Dit kernpunt in het denken van Dirck Volckertsz Coornhert (1522-1590) betekent onder andere dat iedereen toegang moet hebben tot kennis en vorming. Ongeacht afkomst of status. Alleen met goede kennis kun je immers onderscheid maken tussen goed en kwaad, waarheid en leugen, echtheid en schijn. Maar vrije toegang tot kennis en ontwikkeling was in de zestiende eeuw bepaald niet vanzelfsprekend.
Diogenes
De filosoof Diogenes werd bij leven bewonderd én verguisd. Geboren in de vierde eeuw voor Christus aan de Zwarte Zeekust, in hedendaags Turkije, kwam hij als banneling in Athene terecht en later in Korinthe. Zijn aanpak was even onorthodox als zijn ideeën. Diogenes gaf geen les, schreef geen traktaten en ging niet uitgebreid in debat met collega’s: hij belichaamde zijn visie van eenvoud en autonomie door in een aardewerken pot op het marktplein te leven, beschikbaar voor vragen en zichtbaar voor wie van hem wilde leren.
De verloren geschiedenis van Vlaanderen
Net als in De verborgen geschiedenis van Vlaanderen koos Jos Vandervelden voor dit boek 50 plekken waar het anekdotische verhaal een flard uit de grote geschiedenis blijkt te zijn. Hij leidt ons naar dorpen als Kaulille, Grammene en Heule waarvan te weinig bekend is dat ze de geschiedenis hebben gekleurd. Of hij speurt naar het verloren verleden van steden als Antwerpen, Leuven en Gent, ver van de gebruikelijke standbeelden en monumenten. De verloren geschiedenis van Vlaanderen is een uitstekend gedocumenteerd boek dat kriskras door de geschiedenis van Vlaanderen slingert.
Historische atlas van de Lage Landen
Aan de hand van deze historische atlas wordt de geschiedenis van de Lage Landen tussen de negende en de dertiende eeuw verteld. Over deze periode waar geen landkaarten van bekend zijn, ontkiemden voorheen Frankische gouwgraafschappen tot soevereine vorstendommen onder de Franse koning en de koningen en keizers van het Heilig Roomse Rijk. De kaarten zijn nieuw, informatief en innovatief. Aangevuld met stambomen, illustraties en beschrijvingen worden vier eeuwen uit de geschiedenis van België en Nederland in kaart gebracht.
Het verdeelde koninkrijk
1215 was niet alleen het jaar van de wetshervormingen uit de Magna Charta en het conflict tussen koning Jan zonder Land en zijn edelen, maar een jaar van kruistochten en kerkhervormingen, van buitenlandse oorlogen en dramatische belegeringen, van handel en verraad. Een jaar waarin Engeland werd binnengevallen door een Frans leger en Londen werd bestormd door eigen woedende edelen. In Het verdeelde koninkrijk tekent bestsellerauteur Dan Jones een levendig beeld van het middeleeuwse leven in het belangrijkste jaar in de Engelse geschiedenis.
Hoogtij van Holland
Over de geschiedenis van Holland in de late middeleeuwen zijn weinig publieksboeken geschreven. Henk ‘t Jong brengt daar verandering in. Holland werd in de woelige veertiende eeuw, waarin Europa in crisis verkeerde, bestuurd door graven, aanvankelijk afkomstig uit het huis Henegouwen, later uit het Beierse huis. Henegouwer Willem III werd ‘de schoonvader van Europa’ genoemd vanwege de succesvolle huwelijksallianties van zijn huwbare dochters.
Fragment: Holland in de veertiende eeuw

Faro 30 jaar later

Op 21 december 1992 verongelukte de DC-10 Anthony Ruys van Martinair op het vliegveld van Faro in Portugal. Van de 340 passagiers kwamen er 56 om het leven. Martinair-president Martin Schröder verzekerde de slachtoffers dat zijn arm om hun schouders zou rusten zo lang dat nodig was. Maar hij zou zijn woorden nooit waarmaken. Onderzoeksjournalist Rob van Olm schreef in 2011 een boek over de ramp. Hij kwam terecht in onverenigbare werelden: die van de slachtoffers, die van Martinair en die van een leger advocaten, therapeuten en werkgevers.

Het wonderbaarlijke verhaal van de stille avonturier

Albert Sutherland Royaards (1855-1900) was een tiener toen er een voertuig werd uitgevonden dat niet alleen de wereld, maar ook zijn eigen leven ingrijpend zou veranderen. Royaards werd geboren op Ambon, overleefde ternauwernood een hersenvliesontsteking en verloor daardoor zijn gehoor. Als kleine jongen maakte hij per boot de lange reis naar Nederland, waar hij, ondanks zijn handicap, een geslaagd ondernemer werd. Op zekere dag besloot hij echter zijn bloeiende tuinbouwhandel te verkopen, stapte op zijn Burgers-rijwiel en begon te fietsen.

Geopolitieke atlas van Rusland

Sinds het begin van de oorlog in Oekraïne is de roep om duiding van Rusland en Poetin groter dan ooit. De Geopolitieke atlas van Rusland brengt nu voor het eerst uiterst actuele inzichten en achtergronden in kaart. Van het uiteenvallen van de Sovjet-Unie en de groeiende Russische invloed in Afrika tot aan de Maidan-revolutie en de verwoesting van Marioepol. De kaarten zijn voorzien van korte achtergrondteksten, geschreven door journalisten van Le Monde.

Verhaal van Gelderland

In vier boeken behandelt Verhaal van Gelderland alle belangrijke thema’s uit het Gelderse verleden, van de vroegste tijden tot nu. Van de mysterieuze grafheuvels op de Veluwe tot de machtige hertogen van Gelre. Van ordelijke Romeinse legerkampen tot weelderige adellijke landgoederen. Van de gewelddadige verovering van Grol tot de mislukte slag om Arnhem.
Artikel: ‘Herinnering aan Holland gaat eigenlijk meer over Gelderland’
Fragment: Gelre en het verhaal van de draak

1923, het jaar van de omslag

In 1923 kwam de naoorlogse periode ten einde en sloeg de stemming om naar wat de roaring twenties zouden worden, op weg naar de crash weer vijf jaar later. Het was een crisisjaar. In Duitsland culmineerden de bezetting van het Ruhrgebied, de enorme inflatie en de dreigende instorting van de Weimarrepubliek in Hitlers Bierkellerputsch; in Spanje en Turkije kwamen sterke mannen aan de macht; en in de VS was er een president die letterlijk de schandalen niet overleefde en werd opgevolgd door een hands-off conservatief.
Fragment: Wakkerde de aardbeving van 1923 de Japanse oorlogszucht aan?