Nobelprijs voor de Literatuur - Alle winnaars

De Nobelprijs voor de Literatuur, ingesteld door de Zweedse industrieel en uitvinder Alfred Nobel, wordt sinds 1901 uitgereikt aan een auteur die het meest opmerkelijke werk met een idealistische trend heeft geschreven. Op deze pagina vindt u een overzicht van alle prijswinnaars.

De allereerste auteur die de prestigieuze prijs ontving was in 1901 de Fransman Sully Prudhomme, vooral bekend om zijn gedicht Le Vase brisé (1865), over een ongelukkige liefde. Vrijwel ieder jaar is hierna een Nobelprijs voor de Literatuur uitgereikt. Alleen tijdens de Eerste Wereldoorlog (1914 en 1918), in 1935 en tijdens de oorlogjaren 1940-1943 waren er geen uitreikingen. Wie de prijs krijgt wordt bepaald door de Zweedse Academie. Feitelijk ‘winnen’ auteurs de prijs overigens niet, omdat er geen sprake is van een wedstrijd. Er is sprake van een toekenning.

De Engelse auteur Doris Lessing, die in december de Nobelprijs Literatuur 2007 toegekend kreeg, was met haar 88 jaar de oudste laureaat ooit, terwijl Rudyard Kipling met 42 jaar de jongste was toen hij de prijs in 1907 ontving.

Twee weigeringen

Twee auteurs weigerden de prijs: de Russische schrijver Boris Pasternak in 1958 en de Franse schrijver Jean-Paul Sartre in 1964. Pasternak, auteur van de verfilmde roman Dokter Zjivago, kreeg geen toestemming van de Sovjet-autoriteiten om de prijs te aanvaarden. Het land beschouwde de prijs als een “politieke daad tegen de Sovjet-Unie”. In eigen land lag de auteur vanwege zijn literaire werk zwaar onder vuur.

Onder het bewind van Michail Gorbatsjov kreeg hij eerherstel. In 1989 werd Pasternak de Nobelprijs daarna postuum alsnog uitgereikt. Zijn zoon Jevgeni nam de prijs namens hem in ontvangst.

Ook interessant: Lijst van Nederlandse Nobelprijswinnaars

Ontvangers van de Nobelprijs voor de Literatuur:

Jaar	Taal	Winnaar	Motivatie
1901	Frans	Sully Prudhomme	Voor zijn poëtische composities, die blijk geven van optimistisch idealisme, artistieke perfectie en een zeldzame combinatie van de kwaliteiten van hart en intellect.
1902	Duits	Theodor Mommsen	Voor de grootste levende historische schrijver, in het speciaal voor zijn monumentale werk, Geschiedenis van Rome.
1903	Noors	Bjørnstjerne Bjørnson	Voor zijn edele, prachtige en veelzijdige poëzie, die zich onderscheidt in frisheid van inspiratie en zeldzame pure spiritualiteit.
1904	Occitaans	Frédéric Mistral	Als erkenning voor de frisse originaliteit en ware inspiratie van zijn poëtische oeuvre, die het natuurlijke decor en het oorspronkelijke karakter van zijn volk trouw weerspiegelt en bovendien ook voor zijn belangrijke werk als Provençaals filoloog.
1904	Spaans	José Echegaray y Eizaguirre	Als erkenning voor de vele en briljante composities die, op een eigen en originele manier, de grootse tradities van het Spaanse drama hebben doen herleven.
1905	Pools	Henryk Sienkiewicz	Voor zijn uitzonderlijke verdiensten als schrijver van epos.
1906	Italiaans	Giosuè Carducci	Niet enkel voor zijn uitdiepende en kritische onderzoeken, maar vooreerst als erkenning van de creatieve energie, de frisse stijl en de lyrische kracht die zijn poëtische meesterwerken zo typeren.
1907	Engels	Rudyard Kipling	Als erkenning voor zijn observatievermogen, de originaliteit van zijn verbeelding, de kracht van zijn ideeën en zijn opmerkelijke talent voor het vertellen; eigenschappen die het werk van deze wereldberoemde auteur kenmerken.
1908	Duits	Rudolf Christoph Eucken	Als erkenning voor zijn welgemeende zoektocht naar de waarheid, zijn scherpzinnige denken, zijn brede wereldbeeld en de warmte en kracht waarmee hij in zijn verschillende werken een idealistische filosofie van het leven heeft ontwikkeld en rechtvaardigt.
1909	Zweeds	Selma Lagerlöf	Als waardering voor het imposante idealisme, de levendige fantasie en de spirituele perceptie die haar werken karakteriseert.
1910	Duits	Paul Heyse	Als waardering voor het geperfectioneerde artistieke talent, gevuld met idealisme, wat hij tentoonspreidde in zijn lange en productieve carrière als poëet, toneelschrijver, auteur en schrijver van wereldberoemde korte verhalen.
1911	Frans	Maurice Maeterlinck	Als erkenning voor zijn veelzijdige literaire bezigheden en in het bijzonder voor zijn drama’s, die zich onderscheiden door een overvloed aan verbeelding en poëtische verfijndheid die, soms onder het mom van een sprookje, een grote bron van inspiratie zijn, terwijl ze tevens op mysterieuze wijze een beroep doen op de gevoelens van de lezer en diens verbeelding stimuleren.
1912	Duits	Gerhart Hauptmann	Hoofdzakelijk als erkenning voor zijn productieve, gevarieerde en buitengewone creaties in het domein van de dramatiek.
1913	Bengaals, Engels	Rabindranath Tagore	Wegens zijn diepgevoelige, frisse en mooie poëzie, waarmee hij zijn poëtische gedachten, uitgedrukt in zijn eigen Engelse woorden, een onderdeel van de westerse literatuur gemaakt heeft.
1914	—	—	(niet toegekend)
1915	Frans	Romain Rolland	Als erkenning voor het indrukwekkende idealisme in zijn literaire werken en de sympathie en liefde voor de waarheid waarmee hij verschillende mensen heeft beschreven.
1916	Zweeds	Verner von Heidenstam	Als eerbetoon aan zijn betekenis als toonaangevende vertegenwoordiger van een nieuw tijdperk in onze literatuur.
1917	Deens	Karl Adolph Gjellerup	Voor zijn veelzijdige en rijke poëzie, die zich liet inspireren door nobele idealen.
1917	Deens	Henrik Pontoppidan	Voor zijn authentieke beschrijvingen van het tegenwoordige leven in Denemarken.
1918	—	—	(niet toegekend)
1919	Duits	Carl Spitteler	Als waardering voor zijn epos Olympischer Frühling (Olympische Lente).
1920	Noors	Knut Hamsun	Voor zijn monumentale werk Markens Grøde (Nederlandse titel: Hoe het groeide)
1921	Frans	Anatole France	Als erkenning voor zijn briljante literaire prestaties, die gekenmerkt worden door een edele stijl, een diepe menselijke sympathie en een echt Gallisch temperament.
1922	Spaans	Jacinto Benavente	Voor de optimistische manier waarop hij de bekende traditie van het Spaanse drama voortzette.
1923	Engels	William Butler Yeats	Voor zijn altijd geïnspireerde poëzie die op hoogst artistieke wijze uitdrukking geeft aan de ziel van een geheel volk.
1924	Pools	Władysław Reymont	Voor zijn grootse nationale epos Chłopi (bekend onder de Engelse titel The Peasants).
1925	Engels	George Bernard Shaw	Voor zijn werk dat wordt gekarakteriseerd door zowel idealisme als menselijkheid, waarvan de verfrissende satire vaak wordt gecombineerd met een unieke poëtische schoonheid.
1926	Italiaans	Grazia Deledda	Voor haar idealistisch geïnspireerde werken die een glashelder beeld schetsen van het leven op het eiland waar ze opgroeide en die met diepgang en warmte ingaan op de menselijke problemen in het algemeen.
1927	Frans	Henri Bergson	Als erkenning van zijn rijke en energieke ideeën en de briljante vaardigheid waarmee deze voorgesteld werden.
1928	Noors	Sigrid Undset	Hoofdzakelijk voor haar krachtige beschrijvingen van het Noordse leven in de middeleeuwen.
1929	Duits	Thomas Mann	Voornamelijk voor zijn grote roman Buddenbrooks, die gestaag aan erkenning heeft gewonnen als een van de klassiekers van de hedendaagse literatuur.
1930	Engels	Sinclair Lewis	Voor zijn kunstige doortastende en beeldende beschrijven en zijn begaafdheid om, met humor en scherpzinnigheid, nieuwe karakters te creëren.
1931	Zweeds	Erik Axel Karlfeldt	Voor zijn poëtisch werk.
1932	Engels	John Galsworthy	Voor zijn onderscheidende vertelkunst, die zijn ultieme vorm bereikt in The Forsyte Saga.
1933	Russisch	Ivan Boenin	Voor het strikte kunstenaarschap waarmee hij de klassieke Russische traditie in proza voortzet.
1934	Italiaans	Luigi Pirandello	Voor zijn gedurfde en geniale reveil van dramatische en pittoreske kunst.
1935	—	—	(niet toegekend)
1936	Engels	Eugene O’Neill	Voor de kracht, eerlijkheid en diepe emoties van zijn dramatische werken, die een originele opvatting van de tragedie vertolken.
1937	Frans	Roger Martin du Gard	Voor de artistieke kracht en waarheid waarmee hij in de romancyclus Les Thibault menselijke conflicten en fundamentele aspecten van het eigentijdse leven verbeeldde.
1938	Engels	Pearl S. Buck	Voor haar rijke en waarlijk epische beschrijvingen van het boerenleven in China en voor haar biografische meesterwerken.
1939	Fins	Frans Eemil Sillanpää	Voor zijn diepe begrip van de boerenbevolking in zijn land en de excellentie waarmee hij hun levensstijl en relatie met de natuur heeft geportretteerd.
1940	—	—	(niet toegekend)
1941	—	—	(niet toegekend)
1942	—	—	(niet toegekend)
1943	—	—	(niet toegekend)
1944	Deens	Johannes Vilhelm Jensen	Voor de zeldzame kracht en vruchtbaarheid van zijn poëtische fantasie gecombineerd met een brede intellectuele nieuwsgierigheid en een gedurfde, creatieve stijl.
1945	Spaans	Gabriela Mistral	Voor haar lyrische poëzie, geïnspireerd door krachtige emoties, die haar naam tot symbool maakte van het idealistische streven van de hele Latijns-Amerikaanse wereld.
1946	Duits	Hermann Hesse	Voor zijn geïnspireerde geschriften die, groeiend in durf en diepte, een toonbeeld zijn van de klassieke humanistische idealen en hoge stijlwaarden.
1947	Frans	André Gide	Voor zijn veelomvattende en artistiek belangrijke geschriften, waarin menselijke problemen en condities worden gepresenteerd met een onbevreesde liefde voor de waarheid en scherp psychologisch inzicht.
1948	Engels	T.S. Eliot	Voor zijn voortreffelijke bijdrage als baanbreker in de hedendaagse poëzie.
1949	Engels	William Faulkner	Voor zijn krachtige en artistiek unieke bijdrage aan de moderne Amerikaanse roman.
1950	Engels	Bertrand Russell	Als erkenning voor zijn gevarieerde en significante geschriften waarin hij ijvert voor menselijke idealen en vrijheid van gedachte.
1951	Zweeds	Pär Lagerkvist	Voor de artistieke vitaliteit en ware onafhankelijkheid van geest waarmee hij in zijn poëzie antwoorden tracht te vinden op de eeuwige vragen waarmee de mens wordt geconfronteerd.
1952	Frans	François Mauriac	Voor het diepe spirituele inzicht en de artistieke intensiteit waarmee hij in zijn romans het drama van het menselijk leven heeft doorgrond.
1953	Engels	Winston Churchill	Voor zijn meesterschap van historische en biografische beschrijvingen alsmede voor zijn briljante retoriek in het verdedigen van verheven menselijke waarden.
1954	Engels	Ernest Hemingway	Voor zijn meesterschap in de kunst van het vertellen, laatstelijk gedemonstreerd in The Old Man and the Sea en voor de invloed die hij heeft uitgeoefend op de contemporaine stijl.
1955	IJslands	Halldór Laxness	Voor zijn levendige epische kracht die de grote narratieve kunst van IJsland heeft vernieuwd.
1956	Spaans	Juan Ramón Jiménez	Voor zijn lyrische poëzie, die in de Spaanse taal een voorbeeld van verheven geestesgesteldheid en artistieke zuiverheid vormt.
1957	Frans	Albert Camus	Voor zijn belangrijke literaire productie, die met heldere eerlijkheid de problemen van het menselijk geweten van onze tijd belicht.
1958	Russisch	Boris Pasternak * 1989 postuum uitgereikt	Voor zijn belangrijke prestaties zowel in de hedendaagse lyrische poëzie als in het domein van de grote Russische epische traditie.
1959	Italiaans	Salvatore Quasimodo	Voor zijn lyrische poëzie, die met klassiek vuur de tragische ervaring van het leven in onze tijd uitdrukt.
1960	Frans	Saint-John Perse	Voor de hoge vlucht en de beeldende fantasie van zijn poëzie die op een visionaire manier de toestand van onze tijd reflecteert.
1961	Servo-Kroatisch	Ivo Andrić	Voor de epische kracht waarmee hij thema’s gestalte gaf en het menselijk lot weergaf, onttrokken aan de geschiedenis van zijn land.
1962	Engels	John Steinbeck	Voor zijn realistische en creatieve schrijven, dat sympathieke humor en scherpe sociale waarneming combineert.
1963	Grieks	George Seferis	Voor zijn eminente lyrische schrijven, geïnspireerd door een sterke affiniteit met de Hellenistische cultuurwereld.
1964	Frans	Jean-Paul Sartre * weigerde prijs	Voor zijn werk dat, rijk aan ideeën en gevuld met de bezieling voor vrijheid en de zoektocht naar de waarheid, een verreikende invloed heeft uitgeoefend op onze tijd.
1965	Russisch	Michail Sjolochov	Voor de artistieke kracht en de integriteit waarmee hij, in zijn epos van de Don, uitdrukking heeft gegeven aan een historische fase in het leven van het Russische volk.
1966	Hebreeuws	Sjmoeël Joseef Agnon	Voor zijn diepgravende karakteristieke verhalende kunst met motieven uit het leven van het Joodse volk.
1966	Duits	Nelly Sachs	Voor haar excellente lyrische en dramatische schrijven, dat het lot van Israël met aangrijpende kracht interpreteert.
1967	Spaans	Miguel Ángel Asturias	Voor zijn levendige literaire prestatie, diepgeworteld in de nationale karakteristieken en tradities van de Indiaanse volkeren van Latijns-Amerika.
1968	Japans	Yasunari Kawabata	Voor zijn vertelkunst, die met grote gevoeligheid het wezen van de Japanse geest uitdrukt.
1969	Frans, Engels	Samuel Beckett	Voor zijn schrijven, dat – in nieuwe vormen voor roman en theater – in de armoede van de moderne mens zijn ware hoogte bereikt.
1970	Russisch	Aleksandr Solzjenitsyn	Voor de ethische kracht waarmee hij de onmisbare tradities van de Russische literatuur nastreefde.
1971	Spaans	Pablo Neruda	Voor een poëzie die met de energie van een natuurkracht het lot en de dromen van een continent tot leven brengt.
1972	Duits	Heinrich Böll	Voor zijn schrijven dat door zijn combinatie van een breed perspectief op zijn tijd en een fijnzinnige vaardigheid in karakterisering heeft bijgedragen aan de vernieuwing van de Duitse literatuur.
1973	Engels	Patrick White	Voor een episch en psychologisch verhalende kunst die een nieuw continent geïntroduceerd heeft in de literatuur.
1974	Zweeds	Eyvind Johnson	Voor een verhalende kunst, scherpzichtig in landen en tijden, in dienst van de vrijheid.
Zweeds	Harry Martinson	Voor vertellingen die de dauwdruppel vatten en de kosmos weerspiegelen.
1975	Italiaans	Eugenio Montale	Voor zijn onderscheidende poëzie welke, met grote artistieke gevoeligheid, menselijke waarden heeft geïnterpreteerd bij een toekomstbeeld op het leven zonder illusies.
1976	Engels	Saul Bellow	Voor het menselijk begrip en de subtiele analyse van contemporaine cultuur die in zijn werk worden gecombineerd.
1977	Spaans	Vicente Aleixandre	Voor een creatief poëtisch schrijven dat de menselijke conditie in de kosmos en de hedendaagse maatschappij belicht, tegelijkertijd de grote vernieuwing van de tradities in de Spaanse poëzie tussen de oorlogen vertegenwoordigend.
1978	Jiddisch	Isaac Bashevis Singer	Voor zijn gepassioneerde verhalende kunst welke, met wortels in de Pools-Joodse culturele traditie, universele menselijke condities tot leven brengt.
1979	Grieks	Odýsseas Elýtis	Voor zijn poëzie, welke, tegen de achtergrond van de Griekse traditie, met wellustige kracht en intellectuele helderheid de strijd van de moderne man voor vrijheid en creativiteit uiteenzet.
1980	Pools	Czesław Miłosz	Die met compromisloos inzicht de menselijke conditie in een wereld van sterke conflicten vertolkt.
1981	Duits	Elias Canetti	Voor werken die gekenmerkt zijn door ruimdenkendheid, vindingrijkheid en artistieke kracht.
1982	Spaans	Gabriel García Márquez	Voor zijn romans en korte verhalen, waarin het fantastische en het realistische zijn gecombineerd in een uitgebreid gecomponeerde verbeeldingswereld, welke het leven en de conflicten van een continent weerspiegelt.
1983	Engels	William Golding	Voor zijn romans welke, met de luciditeit van realistisch verhalende kunst en de diversiteit en universaliteit van mythen, de menselijke conditie in de hedendaagse wereld verlichten.
1984	Tsjechisch	Jaroslav Seifert	Voor zijn poëzie die begiftigd met frisheid en vindingrijkheid een verlossend beeld van de ontembare geest en veelzijdigheid van de mens verschaft.
1985	Frans	Claude Simon	Wie in zijn roman de creativiteit van poëet en schilder combineert met een dieper besef van tijd in het afbeelden van de menselijke conditie.
1986	Engels	Wole Soyinka	In een breed cultureel perspectief en met poëtische boventoon het drama van het bestaan gestalte geeft.
1987	Russisch, Engels	Joseph Brodsky	Voor een alles omarmend auteurschap, geïmpregneerd met een helderheid van denken en poëtische intensiteit.
1988	Arabisch	Nagieb Mahfoez	Die door geschakeerde werken – soms scherpzinnig realistisch, soms suggestief ambigu – een Arabische romankunst van algemeen menselijke waarde heeft gevormd.
1989	Spaans	Camilo José Cela	Voor rijk en intensief proza, dat met ingehouden compassie een uitdagende visie op de kwetsbaarheid van de mens vormt.
1990	Spaans	Octavio Paz	Voor gepassioneerd schrijven met een brede horizon, gekenmerkt door een weelderige intelligentie en humanistische integriteit.
1991	Engels	Nadine Gordimer	Die door haar magnifieke episch schrijven – in de woorden van Alfred Nobel – van zeer grote waarde is geweest voor de mensheid.
1992	Engels	Derek Walcott	Voor een poëtisch oeuvre met grote helderheid, gedragen door een historische visie die uit een multicultureel engagement is voortgekomen.
1993	Engels	Toni Morrison	Die in romans gekarakteriseerd door visionaire kracht en poëtische inbreng een wezenlijke kant van de Amerikaanse werkelijkheid tot leven brengt.
1994	Japans	Kenzaburo Oë	Die met poëtische kracht een fantasiewereld schept waarin leven en mythe verdicht worden tot een schokkend beeld van de huidige menselijke situatie.
1995	Engels	Seamus Heaney	Voor werken van lyrische schoonheid en ethische diepte, die alledaagse wonderen en het levende verleden tot uitdrukking brengen.
1996	Pools	Wisława Szymborska	Voor poëzie die met ironische precisie de historische en biologische context aan het licht laat komen in fragmenten van de menselijke werkelijkheid.
1997	Italiaans	Dario Fo	Die in navolging van middeleeuwse hofnarren de macht geselt en de waardigheid van de onderdrukten hoog houdt.
1998	Portugees	José Saramago	Die met parabelen gedragen door verbeelding, compassie en ironie steeds weer de vluchtige werkelijkheid tastbaar maakt.
1999	Duits	Günter Grass	Wiens dartele zwarte fabels het vergeten gezicht van de geschiedenis portretteren.
2000	Chinees	Gao Xingjian	Voor een oeuvre van universele validiteit, bittere inzichten en taalkundige vindingrijkheid, dat nieuwe paden voor de Chinese roman en het Chinese toneel heeft geopend.
2001	Engels	V.S. Naipaul	Voor het verenigen van scherpzinnige vertelling en onkreukbare waarneming in werken die ons de aanwezigheid van de verdrongen geschiedenis dwingen in te zien.
2002	Hongaars	Imre Kertész	Voor zijn werk dat de broze ervaring van het individu hooghoudt tegen de barbaarse willekeur van de geschiedenis.
2003	Engels	J.M. Coetzee	Die in ontelbare vermommingen gestalte geeft aan de overrompelende betrokkenheid van het outsiderschap.
2004	Duits	Elfriede Jelinek	Voor haar muzikale stroom van stemmen en tegenstemmen in haar romans en toneelstukken die met een buitengewoon taalkundige geestdrift de absurditeit en onderwerpende kracht van de maatschappelijke clichés blootleggen.
2005	Engels	Harold Pinter	Die in zijn toneelstukken de afgrond onder het alledaagse gezwets blootlegt en die de gesloten deur waarachter onderdrukking heerst loswrikt.
2006	Turks	Orhan Pamuk	Die in zijn zoektocht naar de melancholieke ziel van zijn geboortestad nieuwe symbolen voor de botsing en verstrengeling van culturen heeft ontdekt.
2007	Engels	Doris Lessing	Die heldendichteres van de vrouwelijke ervaring, die met scepsis, vuur en visionaire kracht een verdeelde beschaving heeft bestudeerd.
2008	Frans	J.M.G. Le Clézio	Auteur van nieuwe vertrekpunten, poëtische avonturen en sensuele extase, ontdekker van een humaniteit buiten en onder de heersende beschaving.
2009	Duits	Herta Müller	Die met poëtische verdichting en prozaïsche zakelijkheid het landschap van de ontheemden optekent.
2010	Spaans	Mario Vargas Llosa	Voor het in kaart brengen van machtsstructuren en voor zijn scherpzinnige beelden van het verzet, de revolte en de nederlaag van het individu.
2011	Zweeds	Tomas Tranströmer	Omdat hij met zijn verdichtende, doorschijnende beelden ons een nieuwe toegang geeft tot de werkelijkheid.
2012	Chinees	Mo Yan	Die met zinsbegoochelend realisme in zijn volksverhalen verleden en heden doet versmelten.
2013	Engels	Alice Munro	Meester van het hedendaagse korte verhaal.
2014	Frans	Patrick Modiano	Voor de herinneringskunst waarmee hij de meest ongrijpbare menselijke lotsbestemmingen heeft weten op te roepen.
2015	Russisch	Svetlana Aleksijevitsj	Voor haar veelstemmige werk, een monument voor lijden en moed in onze tijd.
2016	Engels	Bob Dylan	Voor het scheppen van nieuwe poëtische uitdrukkingsvormen in de grote Amerikaanse liedtraditie.
2017	Engels	Kazuo Ishiguro	Die, in romans met een sterke emotionele kracht, de afgrond onder ons denkbeeldig gevoel van verbondenheid met de wereld heeft blootgelegd.
2018	Pools	Olga Tokarczuk	Voor een vertelkunst die met encyclopedische passie grensoverschrijding als levensvorm vormgeeft. (Toegekend in 2019)
2019	Duits	Peter Handke	Voor een invloedrijk schrijverschap dat met grote taalkunst de periferie en de concrete menselijke ervaring heeft onderzocht.
2020	Engels	Louise Glück	Voor haar onmiskenbare poëtische stem, die met sobere schoonheid het individuele bestaan universeel maakt.
2021	Tanzania	Abdulrazak Gurnah	Voor zijn compromisloze en medelevende inleving in de effecten van het kolonialisme en het lot van de vluchteling in de kloof tussen culturen en continenten.
2022	Frankrijk	Annie Ernaux	Voor de moed en de klinische scherpte waarmee ze de wortels, vervreemdingen en collectieve beperkingen van de persoonlijke herinnering blootlegt.
2023	Noorwegen	Jon Fosse	Voor zijn innovatieve toneelstukken en proza die een stem geven aan het onzegbare.
2024	Zuid-Korea	Han Kang	Voor haar intense poëtische proza dat historische trauma’s confronteert en de kwetsbaarheid van het menselijk leven blootlegt.