De Italiaanse ontdekkingsreiziger Christoffel Columbus wordt gezien als de ontdekker van Amerika in 1492. Hijzelf heeft echter nooit geweten dat het niet Indië was waar hij aankwam.
In 1476 wordt het schip waarop hij vaart aangevallen door een Franse piraat en tot zinken gebracht. De Italiaan spoelt meer dood dan leven aan aan de Portugese kust. Daar gaat hij werken bij de kaartenmakerij van zijn broer Bartholomeus. Hij trouwt met de Portugese Felipe Moniz Perestrello en zij krijgen een zoon, Diego. Zijn vrouw Felipe overlijdt enkele jaren daarna.
Naar het westen
Zoals meer wetenschappers en zeevaarders is Columbus ervan overtuigd dat de aarde rond is. Volgens hem is het daarom ook mogelijk Azië via het westen te bereiken. In 1484 dient hij een verzoek in bij de Portugese koning Johan II om steun voor een expeditie naar het westen. Die steun krijgt hij niet. Een jaar later vertrekt Columbus naar Spanje en vraagt daar koning Ferdinand en koningin Isabella steun. De Spanjaarden zijn echter te druk om de Afrikaanse Moren te verjagen uit hun land. Columbus krijgt ondertussen een tweede zoon, Ferdinand. Deze zoon krijgt hij bij Beatriz Enriquez, een vrouw met wie hij nooit zal trouwen. Als de Moren eindelijk zijn verslagen (de reconquista) krijgt het Spaanse koningshuis toch interesse in Columbus’ plannen. In april 1492 krijgt hij Koninklijke goedkeuring voor zijn reis.
De eerste reis
Met drie schepen en negentig bemanningsleden vertrekt Columbus in augustus 1492 naar het westen. Hij houdt de details van de reis nauwkeurig bij in zijn logboeken. Op 12 oktober 1492 komt er voor het eerst land in zicht. Omdat Columbus denkt in Indië te zijn, noemt hij de inwoners indianen. Hij noemt het eiland waar hij aankomt San Salvador. Welk eiland het is waar Columbus aankwam, daarover is nog altijd onzekerheid. Wel vast staat dat hij aankwam op één van de Bahama-eilanden. Daarna bezoeken ze nog een paar eilanden in de buurt en komen ze ook aan op Cuba. Columbus ziet Cuba aan voor Japan. Eén van de bevelhebbers, Martín Alonso Pinzón gaat er dan met een schip vandoor, nadat hij van de indianen iets heeft gehoord over een goudeiland. Columbus zet de achtervolging in en komt terecht op Hispaniola, waar Haïti en de Dominicaanse Republiek nu liggen. Daar zet hij de eerste nederzetting neer in de ‘Nieuwe wereld’ (La Navidad), waarschijnlijk in het huidige Haïti. De ontdekkingsreiziger komt daarna per toeval de verdwenen Pinzón weer tegen en samen varen ze terug naar Europa. Maart 1493 komen ze weer aan in Lissabon.
Tweede reis
September 1493 vertrekt Columbus met 17 schepen opnieuw naar het westen. Hij legt dan aan op de eilanden Dominica, Guadeloupe en Puerto Rico. Daarna vertrekt hij naar zijn nederzetting La Navidad. Daar merkt hij dat alle 39 Spanjaarden die daar waren achtergebleven zijn vermoord door Indianen. Columbus sticht dan een nieuwe kolonie, Santa Domingo, de huidige hoofdstad van de Dominicaanse Republiek. Voordat hij terugkeert naar Spanje, ontdekt hij het nog westelijker gelegen Jamaica. Ook vaart hij opnieuw langs Cuba. Na honderden kilometers langs de Cubaanse kust te hebben gevaren, is de ontdekkingsreiziger ervan overtuigd dat hij het vaste land van Indië heeft bereikt.
Derde reis
De derde reis wordt een memorabele. In 1498 ontdekt Columbus voor het eerst het vasteland van Zuid-Amerika bij de rivier Orinoco in het huidige Venezuela. Ook ontdekt hij het eiland Trinidad. Op Hispaniola gaan zijn mannen zich ondertussen te buiten aan de indianen. Die worden mishandeld en vermoord. Columbus kan geen orde op zaken meer stellen. Na die reis wordt Columbus in Spanje het vuur aan de schenen gelegd over de wantoestanden op het eiland door een rapport van zijn gezant Francisco de Bobadilla. Hij wordt onder meer beschuldigd van machtsmisbruik, razzia’s op inboorlingen en het ergste volgens de katholieke geestelijken: hij had de missionarissen verboden inboorlingen te dopen. Columbus verbood dit omdat de inboorlingen dan nog als slaven gebruikt konden worden. Christenen mogen andere christenen namelijk niet als slaaf verkopen. Columbus krijgt zes weken gevangenisstraf en wordt daarna vrijgelaten.
Vierde reis
In 1502 krijgt Columbus opnieuw toestemming de zee op te gaan. Hij gaat op zoek naar de doorgang, die Marco Polo heeft beschreven, de straat Malakka tussen Maleisië en Sumatra. Hij is immers nog steeds in de veronderstelling in Indië te zijn. Die straat wordt uiteraard nooit gevonden. Wel bereikt hij de kust van Kaap Gracias a Dios bij Venezuela. De reis duurt langer dan de bedoeling is. Columbus ligt een tijd in coma, hij raakt in gevecht met lokale indianen en zijn schepen raken beschadigd door de houtetende paalworm. Op de terugweg komt hij in een hevige storm terecht. Hij blijft een jaar in Jamaica, om op hulp te wachten uit Santa Domingo. In 1504 komt hij terug in Spanje.
Christoffel Columbus overlijdt in 1506. De ontdekkingsreiziger heeft tot zijn dood gedacht en volgehouden dat hij in Indië was geweest. De ontdekking van Amerika in 1492 wordt gezien als de overgang van de middeleeuwen naar de moderne tijd.
Feiten en fictie
Er bestaan veel onjuistheden en verschillende opvattingen over de ontdekkingsreiziger. Door sommigen wordt hij gezien als held, anderen zien hem als roofzuchtige veroveraar. Dit laatste werd versterkt toen in 2006 het proces-verbaal van Bobadilla werd teruggevonden. Veel historici denken dat dit proces-verbaal slechts de ‘gekuiste versie’ is van het werkelijke rapport.
Ook denken sommigen dat Columbus al eerder dan in 1492 in Amerika was, omdat hij het in eerdere reisverslagen heeft over ‘Thule’. Volgens sommigen is dat de aanduiding van Groenland. De meeste historici denken echter dat dit Noorwegen of IJsland is. Ook denken ze dat hij een kaart van Amerika heeft gekregen van een zeevaarder die hij op een reis heeft ontmoet. Waarschijnlijk is de kaart waar hij over schrijft gewoon de kaart van Azië.
Wie was er eerst?
Historici vermoeden dat Amerika ruim voor Christoffel Columbus al eens bezocht is door de Vikingen. Volgens sommigen was het Erik De Rode, de ontdekker van Groenland die per ongeluk afdreef naar Nova Scotia. Het meest gangbare verhaal is echter dat zijn zoon, Leif Eriksson, als eerste aankwam op het Amerikaanse vasteland. Hij zou het huidige Boston hebben bereikt rond 1000 na Christus. Dit is echter niet schriftelijk vastgelegd zoals Columbus’ reis, waardoor die laatste als de ontdekker wordt gezien.
Amerika werd uiteindelijk genoemd naar een andere ontdekkingsreiziger, Amerigo Vespucci. Deze voer rond dezelfde tijd naar het westen. Hij beweert in 1497 het vasteland van Amerika te hebben bezocht, een jaar eerder dan Columbus. Volgens de meeste historici is dat echter een verzinsel om te worden gezien als ontdekker van het vaste land. Waarschijnlijk kwam hij er pas in 1499. In tegenstelling tot Columbus, was Vespucci er wel van overtuigd dat hij niet in Azië was, maar in een compleet nieuw continent.
“Gracias a Dios hemos salido de esas honduras”
Tijdens zijn vierde reis komt hij aan in Kaap Gracias a Dios. De naam van die Kaap zou afgeleid zijn van een uitspraak van Columbus. De schepen zouden in een heftige storm terecht zijn gekomen, maar nadat hij om de kaap heenvoer, ging de wind liggen. Hij zou toen hebben gezegd:
“Gracias a Dios hemos salido de esas honduras” (“God zij Dank zijn we uit deze diepten gekomen”)
Ook de naam Honduras (aan de oever van de kaap) zou van deze uitspraak zijn afgeleid.
Het ei van Christoffel Columbus
Het ei van Columbus is een mythe waarmee een simpele oplossing voor iets moeilijks wordt geillustreerd. De bescheiden Columbus zou er van overtuigd zijn dat iedereen de westelijke route naar Indië had kunnen vinden. Tijdens een diner bij kardinaal Mendoza illustreert hij dat met een ei. Hij vraagt de genodigden om het ei op de punt te laten staan. Dit lukt bij niemand. Dan pakt Columbus het ei en deukt de punt in door hard op tafel te slaan met het ei. Vervolgens zegt hij:
“Het verschil, mijne heren, is dat jullie dat hadden kunnen doen, maar dat ik het daarentegen daadwerkelijk gedaan heb.”
Boek: Zeevaarders en ontdekkingsreizigers
