Wekelijks verschijnen er nieuwe geschiedenisboeken. Van lijvige studies tot publieksboeken en van naslagwerken tot historische strips. Op Historiek plaatsen we veel voorpublicaties en we bespreken zoveel mogelijk titels, maar alles bespreken is ondoenlijk. Daarom hebben we de rubriek ‘signalementen’. Hier plaatsen we wekelijks een bericht met daarin recent verschenen en besproken titels.

<<< Signalementen week 16 | Signalementen week 18 >>>

Selectie week 17

Achter de muur. Oost-Duitsland 1949-1990
In 1990 verdween een land van de wereldkaart. In de eenenveertig jaar die Oost-Duitsland heeft bestaan, was het in Westerse ogen meer een metafoor dan een echte plek, meer het clichébeeld van het grauwe communisme dan een land van echte mensen – met families, vrienden, huizen en werk. Na de eenwording van Duitsland in 1990 werd de geschiedenis van de DDR gepolitiseerd en gebagatelliseerd. Het leek alleen maar over Stasi-agenten, de greep van het partijapparaat en de onvrijheid van de burgers te gaan. De Duitse Democratische Republiek was lange tijd niet meer dan een muur in Berlijn.
Fragment: Partij vroeg enorme offers van de Oost-Duitse bevolking
Bekijk boek

Brieven aan mijn moeder
Van juni 1940 tot oktober 1943 schreef de jonge Duits-Joodse vluchteling Ernst Cosmann, die Erco werd genoemd, vanuit Gelderland, en later vanuit doorgangskamp Westerbork, 109 brieven aan zijn verloofde Ilse Birnbaum, die met haar ouders uit Berlijn naar Amsterdam was gevlucht. Die vaak aangrijpende correspondentie vormt de kern van het boek, geschreven door Chaja Ravinsky-Mandelbaum, de dochter van Ilse.
Artikel: Ernst en Ilse en de Palestina-pioniers
Bekijk boek

Canon van 700 jaar Joods Nederland
Veel mensen weten wel iets over de Nederlands-Joodse geschiedenis, maar veelal zijn dat fragmenten: de Portugese Joden van Amsterdam, het Joodse socialisme en de fatale oorlogsjaren. Maar wat is nu de doorgaande lijn? Hoe is het Joden in Nederland vergaan vanaf het eerste moment dat ze zich hier vestigden? Daar geeft deze Joodse canon in honderd vensters antwoord op.
Fragment: ‘Israël is een medicijn voor onze vergiftigde jonge zielen’
Bekijk boek

De Zelfdenker
Karel van het Reve 1921-1999
Karel van het Reve was een van de belangrijkste en veelzijdigste publieke intellectuelen van het naoorlogse Nederland. Niet voor niets hoor je geregeld de verzuchting: ‘Wat zou Karel van het Reve hiervan vinden?’ Meer dan twintig jaar na zijn dood is zijn werk springlevend. Hij is nog steeds een ijkpunt voor fatsoenlijk denken over politiek en samenleving. Met grote scherpzinnigheid, een trefzekere pen en veel humor benaderde hij op onorthodoxe wijze alle mogelijke facetten van politiek, wetenschap en cultuur.
Bekijk boek

Ei, foetus, baby
Een nieuwe geschiedenis van zwangerschap
Wat gebeurt er precies in een zwangere buik? Al eeuwenlang proberen mensen, meestal mannen, die vraag te beantwoorden. De onderzoekers die zich erover bogen gebruikten daarbij een groot scala aan met de tijd veranderende technieken en methoden. Ook het woordgebruik over zwangerschap varieerde en varieert met de tijd. Wanneer mag of moet je bijvoorbeeld ‘zwanger’ heten, en ben je dat dan van een ‘vrucht’, ‘ei’, ‘foetus’ of ‘kind’? En wanneer spreken we over de beëindiging van de zwangerschap als ‘een abortus’?
Fragment: De bestudering van de foetus in vroeger tijden
Bekijk boek

Geldschieters
Investeringsfondsen, autoritarisme en de strijd tegen de Europese democratie
Een uiterst leesbare en overtuigende analyse van de autoritaire machtsgreep door het investeringskapitaal dat Europa steeds sterker in de tang heeft. Van de financiering van de Brexit naar de doelgerichte verzwakking van Europese instellingen en van de groeiende kloof tussen arm en rijk naar de financiering van antidemocratische leiders en partijen – moedwillig op weg naar maatschappelijke destabilisatie, klimaatcatastrofe en oorlog.
Bekijk boek

Israël
De Hollandse zoektocht naar het beloofde land
75 jaar geleden werd de staat Israël gesticht. Ter gelegenheid daarvan sprak Coen Verbraak met een breed palet aan mensen; van jong tot oud, bekend en onbekend. Maar allemaal hebben ze diezelfde liefde voor Israël. Waarom gingen ze er wonen? En waarom keerden sommigen toch weer terug? Sta je als Joodse Nederlander per definitie aan de kant van Israël, of is dat geen vanzelfsprekendheid? Verbraak tekent verhalen op over hoopvolle tijden en bange dagen.
Bekijk boek

Kamp Erika
Het oorlogsverhaal van mijn opa en het Nederlandse kamp dat verzwegen werd
Een onthutsend oorlogsverhaal van een kamp waarover niet gesproken mocht worden en van een trauma dat tot op de dag van vandaag doorwerkt. ‘Hij heeft in Westerbork gezeten’, zo verklaarde de familie van Hester den Boer de woedeaanvallen van haar opa. Na zijn dood ontdekte Den Boer dat dat niet klopte: op een archiefkaart stond ‘Kamp Erika’ achter zijn naam gekrabbeld. Had hij daar gevangengezeten? Waarom had hij dat al die tijd verzwegen? En: waarom kon niemand haar wat vertellen over dat kamp?
Bekijk boek

Mijn nazi-opa
Een zoektocht naar intergenerationeel trauma
Sunny Bergman heeft haar grootvader nooit gekend: haar vader Richard is verwekt in Duitsland tijdens de Tweede Wereldoorlog door een man die actief deelnam aan de Jodenvervolging en niets van zijn zoon wilde weten. Nu haar vader op de leeftijd is gekomen dat hij mantelzorg nodig heeft, is het voor Sunny tijd om het duistere verleden van haar grootvader te onderzoeken. Wie was de man die haar grootmoeder verkrachtte en heeft dit familieschandaal invloed gehad op Sunny’s strijdvaardigheid en drang naar gelijkwaardigheid?
Bekijk boek

Tula
Een beeld van de slavernij
Op 17 augustus 1795 breekt op het Nederlandse eiland Curaçao een slavenopstand uit, geleid door de charismatische Tula. Hij eist per direct de vrijheid op. Het koloniale bewind slaat de opstand ruw neer. Tula sterft een gruwelijke dood. Bijna twee eeuwen later besluit kunstenaar Toos van Mierlo-Hagenaars een manshoog beeld van de held Tula te maken op de patio van haar huis in Willemstad.
Bekijk boek

Vergeten Nederland
In dit fotoboek geeft colorist Gerard Kamp het verleden letterlijk kleur. Spontane foto’s van mensen en hun omgeving waren zeldzaam aan het eind van de negentiende en het begin van de twintigste eeuw. Er werden toen voornamelijk statige portretfoto’s gemaakt. Maar fotografen als Jacob Olie en James Higson legden zich juist toe op het fotograferen van het leven van alledag. Gerard Kamp selecteerde uit hun en andere archieven de mooiste beelden, gemaakt zowel in de stad als op het platteland, en kleurde die pixel voor pixel in.
Fragmenten:
Broodprijs is bepalend voor de levensstijl
Vriendjes in Broek in Waterland (1904)
Krengenslagers uit Wijhe (1912) – “Giftmengers der openbare gezondheid”
De jagers van De Wilde Faisanterie (1896)
Bekijk boek

Wij waren geen soldaat
Het leger was voor losers
Het leger was nooit populair in Nederland, maar de weerzin tegen al wat militair is, bereikte een hoogtepunt in de tweede helft van de afgelopen eeuw. In progressieve kringen werd het als stoer gezien om je aan de dienstplicht te onttrekken. Militaire waakzaamheid, daar moesten anderen maar voor zorgen. Nu, na de wake-up calls van Trump (zorg eens voor je eigen defensie) en Poetin (de Russen komen), roept die opstelling vragen op.
Bekijk boek