Wekelijks verschijnen er nieuwe geschiedenisboeken. Van lijvige studies tot publieksboeken en van naslagwerken tot historische strips. Op Historiek plaatsen we veel voorpublicaties en we bespreken zoveel mogelijk titels, maar alles bespreken is ondoenlijk. Daarom hebben we de rubriek ‘signalementen’. Hier plaatsen we wekelijks een bericht met daarin recent verschenen en besproken titels.

<<< Signalementen week 18 | Signalementen week 20 >>>

Selectie week 19

Denkdwang
Hoe Ludwik Fleck de Nazi’s misleidde
Begin 1944 werd de Joodse arts en wetenschapsfilosoof Ludwik Fleck (1896-1961) gedeporteerd naar Buchenwald. Hij moest daar leidinggeven aan een team dat onder doodsbedreiging onderzoek deed naar een vaccin tegen vlektyfus. Na de oorlog beschreef Fleck hoe een ‘Nederlandse student biologie’ en andere wetenschappelijke dwangarbeiders destijds dachten dat ze op de goede weg waren. Fleck wist beter, maar hield dit geheim.
Fragment: Vlektyfus. Biografie van een bacterie
Bekijk boek

De ongelijkheidsmachine
Een verborgen Europese geschiedenis
In ‘De ongelijkheidsmachine’ onderzoekt Paul Goossens de permanente botsing en de onmogelijke pacificatie tussen voorstanders van een meer egalitaire samenleving en elites die hun privileges willen behouden. Europa stond daarbij steevast aan de zijde van de 1%, zo ook zijn religieuze leiders en vele van zijn gelauwerde denkers. Vandaag komt het erop aan de code van de financiële industrie te kraken, dan pas kan de ongelijkheidsmachine gestopt worden. ‘Het is kiezen’, aldus Goossens, ‘tussen de koopkracht van de bevolking of de privileges van de nieuwe feodale heersers, de geldaristocratie.’
Bekijk boek

De Rodenbachs
Vechters en verzoeners
Albert alias Albrecht Rodenbach blijkt zoveel meer dan een icoon van de Vlaamse Beweging. Zijn grootoom, de blinde Alexander, een brouwer met vele levens… Voor dit boek reisde Erik Verdonck terug naar de jaren voor en na de Belgische Revolutie, volgde het spoor van de Rodenbachs doorheen kleine en grote geschiedenis en ontdekte de mensen van vlees en bloed achter het masker. In dit boek ontdek je wie de mensen zijn achter de vele mythes rond deze familie.
Bekijk boek

Desnoods met wapens
Hannie Schaft, Truus en Freddie Oversteegen: het indrukwekkende verhaal van drie jonge vrouwen in het Nederlandse gewapende verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog
Vrijwel iedereen kent verzetsicoon Hannie Schaft, maar niet veel mensen weten dat ze intensief samenwerkte met twee zussen: Truus en Freddie Oversteegen. Desnoods met wapens is het verhaal van deze drie vrouwen, die tijdens de Tweede Wereldoorlog de wapens opnamen tegen de nazi’s – zeer uitzonderlijk voor vrouwen in die tijd.
Bekijk boek

De transformatie van de aarde
Een nieuwe wereldgeschiedenis
Een revolutionaire kijk op de geschiedenis van klimaatverandering door Peter Frankopan. De opwarming van de aarde is een van de grootste gevaren waar wij op dit moment mee worden geconfronteerd. In een gewaagd onderzoek dat eeuwen en continenten overspant stelt Peter Frankopan vast dat de natuur altijd een fundamentele rol heeft gespeeld bij het verloop van de geschiedenis.
Bekijk boek

Door hun ogen
Familieverhalen uit de holocaust
De meeste overlevenden van de Holocaust praatten na de oorlog niet over hun traumatische ervaringen. Ze moesten door. De pijn van het verleden was te groot. Pas op hogere leeftijd – toen hun kleinkinderen vragen begonnen te stellen – vertelden sommigen van hen beetje bij beetje hun verhaal. Sinds enkele jaren interviewen kinderen van de Joodse basischool Rosj Pina hun (over)grootouders over hun herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog en de naweeën ervan. Uit de meer dan tweehonderd levensverhalen die de kinderen zelf opschreven stelde schrijver Femmetje de Wind deze bundel samen.
Bekijk boek

Een geschiedenis van de wereld in acht plagen
Microben hebben de loop van onze geschiedenis bepaald, van de overwinning van Homo sapiens op de neanderthalers tot de opkomst van het kapitalisme.
Het succesverhaal van de menselijke soort wordt doorgaans toegeschreven aan onze denk- en spierkracht, aan individuele en collectieve acties die de loop van de geschiedenis zouden hebben bepaald. Maar overschat de mens zijn eigen rol niet drastisch? Wat als niet de mens maar de microbe oorlogen won en wereldrijken ineen liet storten?
Bekijk boek

God Save King Charles!
VK-kenner Harry De Paepe vertelt de rijke geschiedenis van de vorige twee (of drie?) koningen Charles, verweven met het levensverhaal van King Charles III. Het Verenigd Koninkrijk heeft weer een koning: Charles III. Al werden er wel wat vraagtekens geplaatst bij de eeuwige kroonprins. Zijn turbulente privéleven, zijn eigengereidheid en soms controversiële opinies baarden zelfs de meest overtuigde monarchisten zorgen. Kortom, de nieuwe koning is een echte… Charles.
Bekijk boek

Het pijnlijke afscheid van de Indische Archipel
Trauma – Discussie – Eerherstel
De geschiedenis van de dekolonisatie van Nederlands-Indië 1945 – 1950 geeft tot op de dag van vandaag aanleiding tot uiteenlopende inzichten. Er vond destijds een strijd plaats om het innemen van een machtspositie en overleving in een sterk veranderende wereld. Een strijd waarin deelnemers uit eigenbelang handelden, afspraken maakten, die verbraken en waarbij niet zelden werd gekozen voor de aanpak van ‘het doel heiligt de middelen’.
Bespreking: Verzet van verongelijkten
Bekijk boek

Leen Sanders
De bokser die levens redde in Auschwitz
De Joodse bokser Leen Sanders (Rotterdam, 1908) werd samen met Bep van Klaveren beschouwd als een van de grootste Nederlandse bokstalenten van begin vorige eeuw. Hij had al internationaal faam gemaakt toen hij op 11 januari 1943 met zijn gezin via Westerbork naar Auschwitz werd gedeporteerd. Zijn vrouw en twee zoons, acht en tien jaar oud, werden meteen na aankomst vermoord. Leen ontsnapte aan de gaskamer nadat een ss’er de bokser herkende. Op voorwaarde dat hij wedstrijden zou boksen in het kamp, ter vermaak van nazikopstukken, werd hij tewerkgesteld in de keuken.
Bekijk boek

Mitford
Zes zussen, twee oorlogen, één roemruchte familie
Flip Feyten schetst een uniek tijdsbeeld door het oog van zes fascinerende, intelligente, geestige en zelfbewuste vrouwen: de Mitford-zussen. Een nazi, een fasciste, een communiste, een hertogin, een plattelandsvrouwe en een schrijfster van bestsellers: Mitford vertelt het onwaarschijnlijke maar waargebeurde verhaal van zes zussen uit een Britse adellijke familie ten tijde van de Tweede Wereldoorlog.
Bekijk boek

Sonderbehandlung/Speciale behandeling
Mijn jaren in de crematoria en gaskamers van Auschwitz
Filip Müller werd in april 1942 naar Auschwitz gedeporteerd omdat hij Joods was. Hij werd gedwongen om als lid van het Sonderkommando in de gaskamers en crematoria te werken. Dat hij dat ruim tweeënhalf jaar heeft kunnen volhouden is uitzonderlijk: verreweg de meeste leden van het Sonderkommando werden na enige tijd omgebracht, ze wisten te veel. Müller overleefde niet alleen het kamp, waar hij door ziekte en zelfmoord gedachten gekweld werd, maar ook de dodenmars in januari 1945.
Bekijk boek

Tegen kolonisatie
Hoe de we Afrikaanse soevereiniteit wél serieus kunnen nemen
Dekolonisatie betekent niet meer wat het ooit betekende. Waar oorspronkelijk het ontsnappen aan westerse politieke en economische controle werd bedoeld, is de betekenis van de term tegenwoordig een stuk minder eenduidig. Vaak wordt het woord slechts gebruikt om iemands eigen ‘morele zuiverheid’ of ‘authenticiteit’ mee aan te duiden; het onderdrukt Afrikaans gedachtegoed en ontkent Afrikaanse soevereiniteit.
Bekijk boek