Paul Kruger (1825-1904) – President van de Zuid-Afrikaanse Republiek

Paul Kruger, president van de Zuid-Afrikaanse Republiek en leider van de blanke boeren tijdens de opstand tegen het Britse bestuur.

Paul Kruger wordt geboren in 1825 in de Kaapprovincie in Zuid-Afrika als nazaat van Duitse immigranten. Zuid-Afrika is dan sinds 1806 in handen van de Britten die allerlei veranderingen invoeren die de Nederlandse, Duitse en Franse boeren weinig goed doet. De Anglicaanse kerk krijgt het voor het zeggen in de kolonie en de Engels taal en andere Engelse gewoontes worden ingevoerd. Als in 1834 de slavernij wordt afgeschaft en de boeren niet worden gecompenseerd voor hun verliezen, barst de bom. Talloze blanke boeren trekken de Kaapprovincie uit, verder naar het noorden. Ook Krugers familie doet mee aan de ‘Grote Trek’. Samen met voortrekkersleider Hendrik Potgieter vetrekken ze naar wat later bekend wordt als Transvaal. Tijdens een helse tocht komen de boeren verschillende inheemse stammen tegen en volgen er talloze gevechten. Kruger en zijn familie komen echter ongeschonden uit de strijd en vestigen zich in Pilansberge, bij Rustenburg.

Als Kruger zestien jaar is, krijgt hij een boerderij aan de voet van de Magaliesberg en trouwt hij met Maria du Plessis. Maar zowel zij als haar pasgeboren kind overlijden korte tijd later, vermoedelijk aan malaria. Kruger trouwt dan met Gezina du Plessis en verwekt bij haar zeven dochters en negen zoons. Veel van hen sterven al in hun kleutertijd. Erg leergierig is Kruger niet. Hij gaat maar een paar jaar naar school en naar eigen zeggen is de bijbel het enige boek dat hij ooit las. Hij blijkt echter over goede leidinggevende kwaliteiten te beschikken.

Settelen

Nadat er drie voortrekkersteden zijn gesticht (Winburg, Potchefstroom en Pietermaritzburg) wordt er steeds meer geruzied tussen de voortrekkers en hun achterban. Er wordt daarom besloten Volksraden op te richten die zich bezighouden met de vestiging van de boeren. Het gebied wordt opgedeeld in drie Republieken. Het is echter moeilijk om een eenheid te vormen tussen de boeren. Ze zijn gewend om relatief vrij en autonoom te leven en hebben weinig met elkaar gemeen.

Na de oprichting van de Volksraden wordt Kruger veldkornet, leider van de plaatstelijke milities. Daarna stroomt hij door als Commando-Genaraal van de Zuid-Afrikaanse Republiek. Hij begint op te vallen, helemaal als hij een geschil tussen de Transvaalse leider Stephanus Schoeman en de president, Marthinus Wessel Pretorius, weet op te lossen. Hij wordt vice-president van Transvaal en leider van de verzetsbeweging tegen de Britse overheersing.

Eerste Boerenoorlog

Als in 1880 de Eerste Boerenoorlog met de Britten uitbreekt speelt Kruger opnieuw een belangrijke rol en onderhandelt zo lang met de Britten dat die zich terugtrekken en wordt Transvaal bijna soeverein. Alleen houden de Britten vetorecht over verdragen die de Republiek sluit met buitenlanders. Na een strijd om het presidentschap met medeonderhandelaar Piet Joubert wordt Kruger in 1882 president van de Republiek van Zuid-Afrika (Transvaal). Hij bezoekt in die tijd regelmatig Europa om te onderhandelen met de Britse regering daar. In Duitsland, België, Nederland, Frankrijk en Spanje wordt hij erg populair.

Tijdens de conventie van Londen in 1884 wordt de Republiek helemaal soeverein. Kruger wil een zeehaven bouwen, om het gebied zo economisch onafhankelijk te maken, maar dat lukt niet. Wel bouwt hij een spoorlijn tussen Pretoria en de Portugese haven aan de Delagoa-baai. Ook start Kruger met de oprichting van een wildpark, om zo de plaatselijke dieren te beschermen. Daar komt echter weinig van terecht, door de tweede oorlog die aanstaande is.

Als er goud wordt gevonden in Transvaal komen er steeds meer Britse ‘gastarbeiders’ naar het gebied. Deze worden door de boeren als minderwaardig gezien en krijgen ook geen stemrecht. Door die slechte behandeling van hun landgenoten en de aanwezigheid van het goud sturen de Britten enkele troepen naar het gebied en breekt de Jameson Raid uit, een aanval die niet werd gesteund door de Britse regering. De aanval mislukt en de militairen worden uitgeleverd aan de Britse koloniale regering. Kruger krijgt naar aanleiding daarvan een telegram van de Duitse keizer Wilhelm II die hem feliciteert met de overwinning op de Britten. Het telegram wordt onderschept door de Britten en de Tweede Boerenoorlog breekt uit.

Tweede Boerenoorlog

Tijdens de tweede oorlog tussen de boeren en Britten lijken de blanke boeren weer op een overwinning af te stevenen. Als de Britse hulptroepen uit Europa arriveren maken de boeren echter geen kans meer. Kruger slaat op de vlucht en de Nederlandse koningin Wilhelmina stuurt het schip ‘De Gelderlander’ om hem op te halen. Zijn vrouw is inmiddels zo ziek dat ze niet mee kan naar Nederland en zij overlijdt korte tijd later in Zuid-Afrika. Kruger reist door Europa om steun te vragen voor de boeren. Die krijgt hij echter niet. In 1904 wordt in Zuid-Afrika het vredesverdrag tussen de boeren en Britten getekend, wat inhoudt dat de Britten het gebied annexeren. Een half jaar later, in juli, sterft Kruger in Zwitserland. In december wordt hij begraven in Pretoria.

Erfenis

Na de oorlog word het wildpark waar Kruger aan is begonnen alsnog afgemaakt en krijgt het de naam van de initiatiefnemer: Kruger Nationaal Park. Het is één van de bekendste wildparken van Afrika.

Ook is de Krugerrand, een gouden munt die met name wordt gebruikt door beleggers, naar hem genoemd. Krugers voormalig woonhuis in Pretoria is nu het ‘Kruger House Museum’, ook staat er een standbeeld van Kruger in de stad. Zelfs zijn gewoonte om pijpen te roken wordt herdacht door de ‘oom Paul pijp’ naar hem te vernoemen. In verschillende Nederlandse steden zijn straten naar hem genoemd. Het meest bekend is de Krugerstraat en het Krugerplein in de Amsterdamse Transvaalbuurt. Ook in Zwitserland zijn straten naar Kruger vernoemd.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt het verhaal van Kruger gebruikt door de nazi’s als propaganda tegen de Engelsen in de film: ‘Ohm Krüger’. In 2004 wordt Kruger 27ste in de lijst ‘Grootste Zuid-Afrikanen’. Krugers geboortedag wordt in de Republiek van Zuid-Afrika gevierd als een openbare feestdag.

Lees ook: De Boerenoorlogen: strijd tussen Boeren en Britten (1880-1902)