Wekelijks verschijnen er nieuwe geschiedenisboeken. Van lijvige studies tot publieksboeken en van naslagwerken tot historische strips. Op Historiek plaatsen we veel voorpublicaties en we bespreken zoveel mogelijk titels, maar alles bespreken is ondoenlijk. Daarom hebben we de rubriek ‘signalementen’. Hier plaatsen we wekelijks een bericht met daarin recent verschenen en besproken titels.

<<< Signalementen week 23 | Signalementen week 25 >>>

Selectie week 24 (2021)

Verlaten oorden

In ‘Verlaten oorden’ onderzoekt Cal Flyn hoe onze planeet eruit zal zien als zij niet meer door mensen is bewoond. In dit even beklemmende als schitterende boek reist ze naar door de mens verlaten plekken: overwoekerde gebouwen en kermisattracties bij Tsjernobyl, verlaten mijngebieden, in de steek gelaten eilanden bij Schotland, spookwijken van Detroit. Allemaal plaatsen die indringend laten zien hoe de wereld eruit ziet als de mens er verdwenen is. Elk hoofdstuk begint met een beschrijving van de plek, de vervallen architectuur, de natuur, de geschiedenis: een ontplofte kerncentrale, oorlog, vervuiling, economisch verval.
Bespreking: Klaprozen in Verdun en bevers en beren in Tsjernobyl
Boerenleven

Lofzang op een landschap en een manier van leven die onder grote druk staat. James Rebanks leerde van zijn grootvader om het land op de oude manier te bewerken. Hun familieboerderij in de heuvels van het Lake District maakte deel uit van een oud agrarisch landschap: een lappendeken van gewassen en weiden, weilanden met heggen en vee. En toch, tegen de tijd dat James de boerderij erfde, was dat landschap behoorlijk veranderd. De meeste bewoners waren al weggetrokken naar de stad; de oude stenen schuren waren afgebrokkeld; de lucht was ontdaan van vogels en hun gezang dat door de wind werd rondgeblazen.
Brieven aan Camondo

De joodse bankiersfamilie Camondo vestigde zich in de jaren 1870 in Parijs. Ze betrokken een spectaculair stadspaleis aan het Parc Monceau, enkele deuren naast het huis van de familie Ephrussi – bekend uit De haas met ogen van barnsteen. De familie begaf zich in de hogere culturele kringen van de Parijse belle époque – de wereld van Proust, de gebroeders De Goncourt, maar ook van antisemitisme en de Dreyfusaffaire. Graaf Moïse de Camondo vulde het huis voor zijn zoon Nissim met de grootste privécollectie van achttiende-eeuwse Franse kunst. Toen Nissim omkwam in de Eerste Wereldoorlog, werd het huis een gedenkplaats, en dat is het tot de dag van vandaag.
De Nederlandse aardgastransitie

Vanaf 1960 maakte Nederland een grote aardgastransitie door. Ons land bracht met deze transitie iets unieks voor elkaar: binnen tien jaar tijd radicaal omschakelen van energiebron. Hoe is het gelukt om alle Nederlandse woningen geschikt te maken voor aardgas? Wat was de rol van de gemeente en Rijksoverheid? Hoe reageerden burgers? Dit boek vertelt het verhaal van een indrukwekkende propagandacampagne, duizenden kilometers leidingwerk en het vervangen van miljoenen apparaten.
Bespreking: Van kolen naar aardgas – Model voor de energietransitie van nu?
De onmisbaren

Wie een bescheiden inkomen, een klein huis en werk met weinig status heeft, is zogenaamd dom, lui en zonder ambitie. Vergeten, genegeerd en zes jaar eerder dood. Eigen schuld, dikke bult. Had je maar moeten studeren of harder je best moeten doen. Schoonmaker, pakketbezorger, vuilnisophaler, distributiemedewerker, zorgverlener en miljoenen anderen. Mensen die niet thuis kunnen werken, de hardste klappen vangen en ons land overeind houden.
Arbeiderskind Ron Meyer is woedend én liefdevol over zijn onzichtbare sociale klasse. Zijn verhaal legt de worsteling bloot van een man die zijn klasse ontvlucht maar er telkens weer terugkeert.
Hitlers hofhouding

Hitler ging nooit alleen op stap. Altijd moest iemand hem begeleiden. Zijn politieke leven en zijn privéleven waren onlosmakelijk met elkaar verbonden. Historica Heike Görtemaker vond in de omvangrijke correspondentie van Rudolf Hess – Hitlers privésecretaris en plaatsvervanger – zeldzame inkijkjes in de persoonlijke contacten van Hitler. Deze brieven en vele andere, deels onbekende documenten laten zien dat de mythe van de eenzame, sociaal gestoorde Führer en zijn blind gehoorzamende volgelingen pure fictie is. In zijn hofhouding waren feesten, vleierij en intriges aan de orde van de dag. Maar wie behoorden er tot Hitlers vertrouwelingen? En wat was hun rol in het grote machtsspel?
Bespreking: De intieme kring tijdens het Derde Rijk en daarna
Kobalt blues

In Kobalt blues richt journalist Erik Bruyland zich op de postkoloniale geschiedenis van zijn geboorteland Congo. De vervlogen dagen van de Belgische kolonisator verglijden er in taferelen van slavenarbeid in de mijnen van Katanga. Hij stelt dan ook de cruciale vraag: ‘Waarom is een land dat zo rijk is, toch zo arm?’ Via doorgedreven onderzoeksjournalistiek beschrijft Bruyland hoe opportunisten en speculanten als aasgieren op de Congolese bodemrijkdommen duiken. Hij ontrafelt de financiële en economische carrousels en de geopolitieke combines die leiden tot de tragedie van Kobalt blues: het blauwe goud vloeit weg naar offshorebedrijven, het zwarte zweet gutst weg voor niets.
Krijgsgeweld en kolonie

Koloniale geschiedenis is militaire geschiedenis. Krijgsgeweld en kolonie bevestigt deze stelling. Met militair geweld vestigde Nederland in de negentiende eeuw zijn gezag over de Indonesische archipel en consolideerde het zijn heerschappij over Suriname en de Antillen. Halverwege de twintigste eeuw ging het Aziatische deel van dit kolossale rijk ten onder in een bloedige koloniale oorlog. Hoe kon Nederland als kleine Europese mogendheid zo’n groot rijk veroveren en zijn macht bestendigen? Hieraan lag geen masterplan ten grondslag. Het militaire fundament onder de koloniale staat werd stukje bij beetje gelegd.
Nieuwe eeuwelingen

Ze overleefden alles. De crisisjaren, de oorlog – waarin ze vochten, trouwden, onderdoken. Ze groeiden op in het interbellum, maakten de Watersnoodramp mee, de opkomende welvaart, emancipatie en corona. Ze traden – vijfentachtig jaar geleden – het klooster in, of trouwden met de handschoen. Ze zijn baron, of droegen kleding van de armenzorg en werden uitgefloten. Ze zijn honderd, en ouder, en ze weten (bijna) alles nog: de nieuwe generatie eeuwelingen.
Steffie van den Oord vroeg twaalf honderdjarigen – een groeiende bevolkingsgroep – het hemd van het lijf. Hoe was hun eeuw? En wat is hun geheim waardoor ze zo oud wisten te worden?
Onbekende Nederlanders

Een Friese gemeenteambtenaar blijkt een succesvol Bouquetreeks-auteur. Ruud en Trudy Schaap ontpoppen zich van zangduo tot koppig quarantainekoppel. De geldmaatman verzet zich met verve tegen de nieuwe flappentap. Een Haarlemse buschauffeur blikt achter het stuur terug op zijn carrière als staatssecretaris. Een Syrische familie overleeft in chic Amsterdam-Zuid. Een zakenvrouw legt uit waarom zij zo’n kostbare relatieadvertentie van Pier Ebbinge in de krant zette, terwijl Johan de boterhammenman iedere schooldag brood smeert om hongerige basisschoolkinderen de dag door te helpen.
Ontsnapping naar Bath

In de vroege uren van 15 mei 1940 sprong de Joodse Alkmaarder Eli Prins letterlijk op de allerlaatste boot die uit Ijmuiden naar Engeland vertrok. Na een avontuurlijke tocht met interessante reisgenoten kwam hij terecht in Bath, waar hij zich aansloot bij de Luchtbeschermingsdienst en twee zware Duitse bombardementen meemaakte. Hij werkte ook voor de Nederlandse regering in ballingschap in Londen en ontmoette koningin Wilhelmina. Na de oorlog trouwde hij met een Engelse en bleef hij in Bath wonen. In 1945 gaf hij in zijn nieuwe woonplaats de aanzet tot een grote inzamelingsactie voor zijn door de Hongerwinter geteisterde geboortestad. Hieruit kwam een officiële vriendschapsband tussen beide steden voort, vermoedelijk de eerste ter wereld, die nog altijd bestaat.