Wekelijks verschijnen er nieuwe geschiedenisboeken. Van lijvige studies tot publieksboeken en van naslagwerken tot historische strips. Op Historiek plaatsen we veel voorpublicaties en we bespreken zoveel mogelijk titels, maar alles bespreken is ondoenlijk. Daarom hebben we de rubriek ‘signalementen’. Hier plaatsen we wekelijks een bericht met daarin recent verschenen en besproken titels.

<<< Signalementen week 7 | Signalementen week 9 >>>

Selectie week 8

De Nijl
De beroemdste rivier ter wereld heeft een lange en fascinerende geschiedenis. In het Egypte van de farao’s werd hij aanbeden, Mozes werd er in een rieten mandje te vondeling in gelegd, hij was de prijs waarvoor in de Middeleeuwen werd gevochten door Fatamiden, Mammelukken, Ottomanen, hij speelde een rol in de Eerste en de Tweede Wereldoorlog, en is nu de inzet van een strijd om het water tussen de landen in Midden-Afrika.
Bespreking: De langste kus in de geschiedenis
Merdeka

Onder de leus ‘Merdeka!’ stortte de Republiek Indonesië zich in 1945 in een strijd om de onafhankelijkheid waarvan niemand de afloop kon voorspellen. Harry Poeze en Henk Schulte Nordholt vertellen een nieuw verhaal over de revolutie waarin naast de strijd tegen de Nederlanders de ongewisse opkomst van de Republiek centraal staat. Na de gruwelen van de Japanse bezetting moesten de republikeinse leiders een nieuwe staat zien op te bouwen. Zij kregen van Neder-landse zijde te maken met kortzichtige politici en oorlogszuchtige militairen.
Bespreking: 1945-1950, maar nu eens gezien vanuit Indonesisch perspectief
De ondergang van Rome

Lange tijd was het Romeinse Rijk oppermachtig, laat Adrian Goldsworthy zien in ‘De ondergang van Rome’. Geen andere staat heeft ooit over alle landen rond de Middellandse Zee geheerst. De Romeinen vormden niet alleen een politieke en militaire grootmacht, maar waren hun tijd ook ver vooruit op het gebied van wetgeving, literatuur, infrastructuur en architectuur. In de vierde eeuw werd het rijk gesplitst in een westelijk en een oostelijk deel. Niet lang daarna kwam het West-Romeinse Rijk ten val. Adrian Goldsworthy beschrijft in ‘De ondergang van Rome’ de dramatische geschiedenis van de ondergang van dit wereldrijk.
Fragment: Crisis in het Romeinse Rijk
Het gymnasium

De klassieke opleiding weet zich al honderden jaren te handhaven – ondanks een stortvloed aan onderwijsvernieuwingen. Maar nu de kansenongelijkheid in het onderwijs toeneemt, staat het gymnasium opnieuw ter discussie. Is de kritiek op dit ‘elitaire bolwerk’ terecht? Heeft het gymnasium nog bestaansrecht? Want wat moet je met een dode taal in een wereld die werkt op Google en html? Aan de hand van de geschiedenis, feiten en cijfers en de verhalen van (oud-)gymnasiasten ontrafelt Mirjam Remie het geheim en de aantrekkingskracht van dit eigenzinnige schooltype.
Onderzoeksprogramma Nederlands-Indië
Bij uitgeverij Amsterdam University Press (AUP) verschijnen in 2022 twaalf publicaties die voortkomen uit het onderzoeksprogramma Onafhankelijkheid, dekolonisatie, geweld en oorlog in Indonesië, 1945-1950. Deze vier kwamen afgelopen week uit:
Met een scheef oog
Wij gaan verhuizen, begon mijn vader, alsof hij deze gedragsvorm persoonlijk had uitgevonden. Mijn moeder knikte een beetje nerveus mee. Naar de Berlaazjelaan, ging mijn vader verder, al dan niet met opzet de naam van deze gekende architect zo opsjiekend, dat er geen twijfel over kon bestaan dat we een flinke sprong voorwaarts gingen maken en nu als vanzelf in de gelederen kwamen van gebruikers van een garaazje, etaazje en etalaazje.
Nederland narcostaat
Met de introductie van het gedoogbeleid in de jaren ’70 heeft justitie een kind gebaard, dat zich in 50 jaar tijd heeft ontwikkeld tot een keiharde beroepscrimineel. Voor dit fascinerende boek deed auteur en antropoloog-criminoloog Hans Werdmölder uitgebreid onderzoek naar alle facetten van 50 jaar drugshandel in Nederland. Het resulteert in een ontluisterend beeld van hoe ons land geleidelijk opschoof naar een de facto narcostaat. Verharding van de misdaad, ongekend brutale liquidaties in de onder- én bovenwereld en een falende aanpak door de overheid.
Oorlog. Soldaat-schrijvers aan het westelijk front 1914-1918

In dit boek worden meer dan 40 Franse, Britse en Duitse beken-de of bijna vergeten auteurs gepresenteerd die tijdens de Eerste Wereldoorlog in de frontlinie gevochten hebben. In hun memoires deden zij verslag van hun gruwelijke ervaringen van deze eerste moderne technologische massas-lachting in het zuidwesten van België en het noorden van Frankrijk.
Fragment: De Slag om Trônes Wood (1916)
Over de bouwkunst
Leon Battista Alberti, in 1404 in Genua geboren, was een van de hoofdfiguren uit de Italiaanse renaissance. Hij was schrijver, filosoof, schilder en architect, en theoreticus van de architectuur, de schilderkunst en de beeldhouwkunst. Zijn De re aedificatoria (Over de bouwkunst) uit 1452 kan worden gezien als een tegenhanger van de Tien boeken over architectuur van de Romeinse architect Vitruvius en geldt als het startpunt van de architectuurtheorie van de renaissance. Voor een man als Alberti, die op zoek was naar de sleutel tot de absolute schoonheid zoals die in de antieke oudheid had bestaan, was de ‘wedergeboorte’ van de klassieke architectuur een hooggestemd ideaal dat niet verstoord mocht worden door modegrillen.
Schaduwleven

Jan Paul Schutten voorziet op bevlogen wijze de dagboeken van Christiaan Huygens Jr. van commentaar, achtergronden en historische context en maakt ons zo ooggetuige van dagelijks leven in de 17e eeuw. In ‘Schaduwleven’ voert Jan Paul Schutten de lezer mee door een van Nederlands meest bijzondere historische bronnen: het dagboek van Constantijn Huygens jr. Deze gelijknamige zoon van de beroemde dichter was de secretaris van stadhouder Willem III, die ook koning van Engeland was. Tijdens zijn leven hield Huygens een dagboek bij, waarvan grote delen bewaard zijn gebleven.
Bespreking: Geheimschrijver van de koning