Geschiedenis van de Middeleeuwen | Pagina 24

Afbeelding van de Zwarte Dood in de Toggenburg-bijbel (1411)

Na de ‘Zwarte Dood’ leefden mensen langer

Volgens Amerikaanse antropologen werden mensen die na de zwarte dood leefden, gemiddeld een stuk ouder dan mensen die voor die tijd leefden. Tussen 1346 en 1351 stierven er wereldwijd tussen de 75 en 100 miljoen mensen aan een epidemie die bekend werd als de zwarte dood (Yersinia pestis). Tussen de dertig en vijftig procent van de Europese bevolking overleed.

Boekbesprekingen·Middeleeuwen·Religieuze geschiedenis

Feit en fictie rond de katharen

‘Van de katharen is veel bekend’, zo opent Karel Wellinghoff zijn boek De roep van de katharen, ‘maar toch blijven zij, ondanks de hoeveelheid aan historische en speculatieve informatie, in nevelen gehuld.’ (9) Aan de hand van vijf katharenlevens brengt Wellinghoff feit en fictie rond deze religieuze sekte in kaart. De auteur gaat daarbij in op de geschiedenis, de missie

Gouden halsringen uit Olst © Rijksmuseum van Oudheden

Middeleeuwen·Museumnieuws

De Gouden Merovingische, Middeleeuwen: welvarende periode met gezonde mensen

Gouden Middeleeuwen behandelt de tijd van de Merovingische koningen (400-700 na Chr.) en wil onder meer laten zien dat deze periode niet een pestilente, gewelddadige, duistere periode is geweest zoals vaak gedacht wordt, maar juist een welvarende en vreedzame tijd waarin de Nederlandse bevolking gezonder was dan voordien.

Ridderuitrusting (CC BY-SA 3.0 - wiki - Hullie)

Middeleeuwen·Opinie·Taalgeschiedenis

Onze taal als spiegel van de geschiedenis

Bij sommige van onze hedendaagse uitdrukkingen kunnen we ons makkelijk inbeelden dat ze een middeleeuwse oorsprong hebben. Als iemand zich ‘ridderlijk’ gedraagt is hij edelmoedig en als iemand een ander ‘tegen zich in het harnas jaagt’ heeft hij deze persoon op de zenuwen gewerkt. Dat onze taal echter veel meer middeleeuwse uitdrukkingen en spreekwoorden bevat dan op het eerste gezicht

Koningshuis·Middeleeuwen·Nieuws·Zweden

Middeleeuwse koningskroon Zweden tentoongesteld

Medewerkers van de universiteit van Uppsala hebben de kist van de Zweedse koning Erik IX (ca. 1120-1160) geopend. De hoop is dat DNA-onderzoek op de botten meer kan vertellen over de afkomst en leefgewoonten van de koning.

Vroegmiddeleeuwse muntschat die onlangs in Utrecht werd gevonden (RCE)

Archeologie·Middeleeuwen·Nieuws

Vroegmiddeleeuwse muntschat ontdekt in Utrecht

Bij opgravingen onder het Domplein in Utrecht hebben archeologen een vroegmiddeleeuwse muntschat gevonden. In totaal zijn er 52 gouden en 12 zilveren munten gevonden.

Boekbesprekingen·Literatuur·Middeleeuwen·Taalgeschiedenis

Tongzonden in de Middeleeuwen

Bij uitgeverij Verloren is recent de handelseditie verschenen van het proefschrift De ongetemde tong van neerlandica Martine Veldhuizen. Het boek is een diepgravend en analytisch sterk onderzoek naar schadelijk spreekgedrag en taalgebruik in de Nederlanden tussen ruwweg 1300 en 1500, dat bovendien goed geschreven is.

Merovingisch glaswerk: 'buidelbeker' - RMO

Middeleeuwen·Museumnieuws

Gouden Middeleeuwen – Nederland in de Merovingische wereld

Het Rijksmuseum van Oudheden (RMO) in Leiden komt binnenkort met een grote tentoonstelling over de Middeleeuwen. Het museum wil aantonen dat deze periode, die vaak als ‘donker’ wordt bestempeld, in werkelijkheid een gouden tijd was.

Zusterboek Meester Geertshuis (Geert Grote Huis)

Middeleeuwen·Museumnieuws

Geert Groote Huis toont zusterboeken en dodenboek

Het Geert Groote Huis in Deventer exposeert in april drie bijzondere, handgeschreven boeken uit de Moderne Devotie. De handschriften zijn afkomstig uit de collectie van Stadsarchief en Athenaeumbibliotheek (SAB) en worden zelden tentoongesteld.

De vermeende doornenkroon van Jezus (CC)

Frankrijk·Middeleeuwen·Nieuws·Religieuze geschiedenis

Notre Dame toont ‘doornenkroon van Jezus’

In de Notre Dame in Parijs wordt de komende drie dagen een doornenkroon tentoongesteld die Jezus voorafgaand aan zijn kruisiging kreeg opgezet. Het gaat om een van de belangrijkste relikwieën van de beroemde kathedraal.

Historia scholastica, 1473 (Meermanno, MMW C 52.2) - detail

Geschiedenisboeken·Middeleeuwen·Samenwerkingsrubrieken

Boek van de maand: Historia scholastica, 1473

Dit is het colofon van het eerste in Nederland gedrukte boek waarin een datum vermeld staat. Het is een uitgave van de Historia scholastica van Petrus Comestor die in 1473 in Utrecht gedrukt werd. De theoloog Petrus Comestor ( ca.1100-1179) was leraar aan de kathedraalschool van de Notre Dame in Parijs. De Historia scholastica is zijn belangrijkste werk. In het boek

Veroordeling van William Wallace (Daniel Maclise)

Middeleeuwen·Schotland

De penis en de balzak eraf

William Wallace: ophanging en vierendeling (1305, Londen)

Middeleeuwen·Nieuws·Religieuze geschiedenis

Dertiende-eeuwse pauselijke oorkonde gevonden in Nijmegen

Vorige maand is in het Katholiek Documentatiecentrum van de Radboud Universiteit Nijmegen onverwacht een oorkonde uit 1292 opgedoken, afkomstig uit Gent. Het gaat om een perkamenten oorkonde, waarin paus Nicolaas IV toestemming geeft voor de stichting van het Clarissenklooster Beaulieu in Petegem, België. Hoe het stuk in Nijmegen terecht is gekomen, is een raadsel.

Middeleeuwen·Religieuze geschiedenis·Samenwerkingsrubrieken·Topstukken KB

Getijdenboek Simon de Varie, 1455

Deze miniatuur uit het getijdenboek van Simon de Varie toont de heilige Christoffel die het Christuskind over de rivier draagt. Volgens de legende was Christoffel een reus die Christus diende door mensen een gevaarlijke rivier over te dragen. Op een dag kwam er een kind dat Christoffel vroeg hem naar de overkant te brengen. Toen de heilige hem naar de

Boekbesprekingen·Middeleeuwen

Nederlandse eenwording onder Bourgondiërs

In de vijftiende eeuw werd de grondslag gelegd van de moderne staten Nederland, België en Luxemburg. De centraliserende activiteiten van Bourgondische hertogen waren hierbij cruciaal.

Janskerk op een schilderij van Hendrik van Oort, 1824

Archeologie·Middeleeuwen·Nieuws·Religieuze geschiedenis

Middeleeuwse grafkelders gevonden in Utrecht

Onder het Janskerkhof in Utrecht hebben archeologen twee middeleeuwse grafkelders gevonden. De laatste vondst van dergelijke grafkelders in Utrecht dateert uit de jaren zestig van de vorige eeuw.

Middeleeuwen·Nieuws·Religieuze geschiedenis

Historisch Centrum Overijssel verwerft middeleeuws ‘rentenboek’

Historisch Centrum Overijssel verwierf onlangs een bijzonder boekje uit de Middeleeuwen. Het gaat om het zogenaamde Rentenboek van het Olde Beghijnenhuis te Zwolle.

Middeleeuwen·Religieuze geschiedenis·Samenwerkingsrubrieken·Topstukken KB

Armenbijbel, 1460-1470

Het hier getoonde boek is een ‘Biblia Pauperum’, een armenbijbel. Deze naam is weliswaar oud, maar onjuist. Armen in de Middeleeuwen konden niet lezen en hadden geen boeken. Begrijpelijk is de naam wel, omdat door het grote aantal illustraties ook ongeletterden het verhaal konden volgen. En ongeletterden waren arm.

Bellifortis, F° 117v, Univ. Frankfurt/Main.

Middeleeuwen·Opinie

Paarden en onmogelijke machines

Behalve een slimme en goed uitgedachte manier om paarden ordelijk en in groepen over een rivier heen te krijgen ziet het er ook bijzonder elegant uit. De knechten aan weerszijden hebben er duidelijk plezier in.

Literatuur·Middeleeuwen·Nieuws·Taalgeschiedenis·Televisie

Via app luisteren naar Middelnederlandse teksten

Letterkundige en historicus Frits van Oostrom heeft een app laten ontwikkelen waarmee bekende Middelnederlandse en Oudfriese teksten te beluisteren zijn.

Heures à lusaige de Romme. Paris : pour Symon Vostre [par] Philippe Pigouchet, 22 augustus 1498.

Geschiedenisboeken·Middeleeuwen·Religieuze geschiedenis·Samenwerkingsrubrieken

Boek van de Maand: Getijdenboek uit 1498

Museum Meermanno ‘Boek van de Maand’ (december) Vanaf ca. 1490 werden door enkele ondernemende drukkers in Frankrijk en met name in Parijs getijdenboeken gedrukt. Zeker tot 1530 werd het getijdenboek een regelrechte bestseller, met een aantal drukkers die zich in dit genre specialiseerden. Naast de ´gewone´ papieren exemplaren werden er voor de luxemarkt ook exemplaren op perkament gedrukt. Philippe Pigouchet