Harakiri (seppuku) – Zelfmoord voor samoerai in Japan

De term harakiri is een Japans woord voor zelfmoord, meestal gepleegd door samoerai. Maar dan wel op een zeer pijnlijke manier. Wat houdt harakiri precies in en waarom deden mensen dit zichzelf aan?

Harakiri (腹切り) wordt in het Japans ook wel seppuku (切腹) genoemd en is een traditionele Japanse vorm van een rituele zelfmoord. Deze zelfmoordmethode ontwikkelde zich in Japan in de Middeleeuwen. De samoerai Minamoto Tametomo (1139-1170) geldt als de eerst bekende Japanse zelfmoordpleger die harakiri toepaste.

Betekenis van harakiri

Harakiri is een Japans begrip dat letterlijk ‘buikopening’ of ‘buiksnee’ betekent en minstens sinds 1877 in de Nederlandse taal bekend is. Harakiri was sinds de Middeleeuwen – de vroegste gevallen stammen uit de tiende en elfde eeuw – een zeer wrede methode om jezelf om zeep te helpen. Met name samoerai pleegden op deze manier zelfmoord, vaak door hun eigen buik met een zwaard open te snijden.

Harakiri is dus totaal iets anders dan bijvoorbeeld euthanasie – daarbij gaat het om een vrijwillige maar pijnloze dood – en ook een stuk pijnlijker dan de kamikaze-acties van Japanners tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Waarom harakiri?

Japanners geloofden dat harakiri pleegden een eervolle dood was. Harakiri zou de ziel vrijmaken. Men gaf met deze wijze van zelfmoord tevens aan boete te willen doen voor bepaalde (mis)daden.

Traditioneel sneed men bij harakiri of seppuku de eigen buik in de breedte open, net onder de navel. Soms maakte men ook nog een tweede, verticale insnede, ofwel een jumonji-kiri.

Verbod op buikopening in 1873

In 1873 verbood de Japanse regering de seppuku officieel. Maar hierna kwamen zowel seppuku als harakiri nog regelmatig voor. De kamikaze-acties van Japanse piloten worden ook wel gezien als een vorm van seppuku, maar leidden doorgaans tot een veel snellere en minder pijnlijke dood.

De nederlaag in de Tweede Wereldoorlog en de bezetting van het land door een vreemde mogendheid was in 1945 voor veel Japanners een grote schok. Niet eerder hadden buitenlanders een succes geboekt met een invasie van Japan. En dit werd door velen beschouwd als een goddelijk geschenk. De atoombommen en de daaropvolgende capitulatie maakten een einde aan die illusie. Verscheidene Japanse militairen pleegden na de nederlaag om harakiri, soms zelfs in het openbaar.

Lees ook: Kamikaze – Japanse zelfmoordeenheden tijdens WOII
Overzicht: Artikelen over zelfmoord in de geschiedenis
Overzicht van boeken over de geschiedenis van Japan

Bronnen ▼