Wekelijks verschijnen er nieuwe geschiedenisboeken. Van lijvige studies tot publieksboeken en van naslagwerken tot historische strips. Op Historiek plaatsen we veel voorpublicaties en we bespreken zoveel mogelijk titels, maar alles bespreken is ondoenlijk. Daarom hebben we de rubriek ‘signalementen’. Hier plaatsen we wekelijks een bericht met daarin recent verschenen en besproken titels.

<<< Signalementen week 2 & 3 | Signalementen week 5 >>>

Selectie week 4 (2021)

Het wereldrijk van het Tweestromenland

In ‘Het wereldrijk van het Tweestromenland’ beschrijft Daan Nijssen de geschiedenis van Mesopotamië in de oudheid. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.
Interview: Het wereldrijk van het Tweestromenland
Het aanzien van 2020

In Het aanzien van 2020 geeft Han van Bree op zijn bekende en veelgeprezen manier een overzicht van twaalf maanden wereldnieuws: direct, verhelderend en met humor. De opvallendste nieuwsverhalen uit binnen- en buitenland van het hele jaar komen aan bod, voorzien van aansprekende foto’s. Naast wereldschokkende gebeurtenissen ook ruimschoots aandacht voor rages, sport en cultuur.
Bijbel en Babel

Frans de Liagre Böhl (1882-1976) mag beschouwd worden als degene die de assyriologie (inclusief de Babylonische wetenschap) in Nederland primair heeft vormgegeven. De vergelijking tussen het oude Israël en Mesopotamië (‘Bijbel en Babel’) vormde een rode draad in zijn werk. Hiernaast stak hij veel tijd en energie in de popularisatie van zijn vakgebied. Hij gaf talloze lezingen, vaak met ‘lichtbeelden’ die hij op zijn reizen had gemaakt, en publiceerde over zijn reizen en ontdekkingen in kranten, tijdschriften en populaire encyclopedieën. Een standaardwerk is zijn vertaling in 1941 van het Gilgamesj-epos, het oudst bekende literaire verhaal in de geschiedenis, geschreven in het Akkadisch, een al duizenden jaren geleden uitgestorven taal.
Crisis en catastrofe

Over de invloed van deze catastrofes op geloof, solidariteit en liefdadigheid, en identiteitsvorming. Aandacht voor de culturele representatie van rampen in literatuur, schilderijen en gedenkboeken. Het historische onderzoek naar rampen en rampverwerking heeft de laatste jaren een hoge vlucht genomen. Door de dreiging van klimaatrampen en pandemieën groeit het besef dat rampen een grote en vaak blijvende invloed hebben op de ontwikkeling van lokale en nationale gemeenschappen. In de periode 1750-1940 deden zich ook tal van rampen voor die de Nederlandse samenleving raakten. Denk bijvoorbeeld aan de Leidse buskruitramp van 1807, de verschillende cholera-uitbraken en de grootschalige overstromingen in het rivierengebied.
Een wonderbaarlijk politicus

Hans van Mierlo – de onzekere jongen uit een Brabantse patriciërsfamilie – kwam laat tot bloei. Pas toen hij na een moeizame rechtenstudie in het katholieke Nijmegen op 29-jarige leeftijd in Amsterdam ging wonen, vond hij, meevarend op de golf van veranderingen in de jaren zestig, zijn plek: eerst als journalist en vanaf 1966 als partijleider van D66. Van Mierlo stond aan de wieg van twee van de bijzonderste regeringen van de twintigste eeuw: het progressieve kabinet-Den Uyl (1973-1977) en de paarse kabinetten-Kok (1994-2002). De belofte van een nieuw bestel wist hij nooit in te lossen.
Bespreking: Een Hamlet in de Nederlandse politiek
Een kleine muziekgeschiedenis van hier en nu

Een kleine muziekgeschiedenis van hier en nu wil een gids zijn om het veelzijdige landschap van de nieuwe muziek te verkennen, met het volle besef dat geen enkele wandelroute de volledige omgeving kan laten zien. Dit boek combineert een overzicht van de belangrijkste ontwikkelingen en hun muziekhistorische wortels met een thematische dwarsdoorsnede van begrippen zoals tijd en ruimte, multimedia en de rol van het internet. Ruim een dozijn auteurs verleende zijn expertise aan deze publicatie. De meesten onder hen zijn verbonden aan universiteiten en conservatoria in Nederland en België.
Helder mij even op

“Helder mij even op” bevat de beste, leukste en interessantste stukken uit de taalrubriek WoordHoek in NRC. Ze geven antwoord op vragen als: sinds wanneer ouwehoeren wij? Wat zijn de nadelen van bekakt praten? Waarom bestaan er wel foute mannen, maar geen foute vrouwen? Kunnen bloemen spreken? Heeft ladderzat echt iets met een ladder te maken? (Ja!). En zo nog ruim honderd onderwerpen, over onder meer afkortingen (wat is een GN’er?), gebarentaal, seks- en liefdestaal, vrouwentaal, woorddebuten en verhaspelingen.
Marco Bakker

Marco Bakker, geboren op 8 februari 1938, behoort wereldwijd tot een van de succesvolste opera- en operettezangers. Hij won concoursen in Duitsland en Brazilië, trad samen op met wereldsterren als Anneliese Rothenberger, Tamara Lund en Cristina Deutekom, zong maar liefst driehonderd keer de Matthäus Passion en richtte met Ernst Daniël Smid en Henk Poort het gelegenheidstrio De 3 Baritons op. Naast zijn muzikale carrière was hij jarenlang presentator van het succesvolle TROS-televisieprogramma Muziek uit Duizenden. Zijn glanzende carrière kreeg in 1997 een dramatische wending na een fataal ongeluk op het parkeerdek van de Amsterdam ArenA, waarbij een 38-jarige vrouw om het leven kwam. Het was het dieptepunt in zijn leven.
Nekschot. Oorlog, geweld en bevrijding in Tongeren

Nekschot vertelt het verhaal van de bevrijding van Zuid-Limburg, met als orgelpunt de terechtstelling van vijf collaborateurs op 9 september 1944 in Tongeren. Die bloedige dag is een uitloper van de burgeroorlog die Limburg teistert tijdens het laatste oorlogsjaar. Nog maanden blijven de partizanen in het Tongerse straatbeeld aanwezig, volgens sommigen een tijd van terreur. Toch is dit niet zonder meer een strijd tussen wit en zwart. Het Nieuwe Orde-regime heeft tot een sociale catastrofe geleid in Limburg. Op die manier verworden de Tongerse partizanen tot desperado’s tegen de Nieuwe Orde-collaborateurs.
Koningen van Shanghai

Koningen van Shanghai is het even bizarre als overrompelende verhaal over twee joodse families die in de negentiende eeuw uit Bagdad vluchtten en na enige omzwervingen in Shanghai terechtkwamen. Daar werden ze steenrijk met de smokkel van opium, de bouw van onroerend goed en de economische ontwikkeling van de regio. Door toedoen van hun nazaten, Victor Sassoon en Lawrence en Horace Kadoorie, groeide Shanghai binnen enkele jaren uit tot ‘het Parijs van de Oriënt’. Door de speciale status van Shanghai als Internationale Vestiging zagen deze drie mannen in de jaren dertig van de twintigste eeuw kans 18.000 Europese joden in Shanghai onder te brengen en uit de klauwen van de nazi’s te redden.
Kamala’s pad

Een onmisbaar boek voor iedereen die nieuwsgierig is naar de vrouw naast Joe Biden. Onthullende biografie over de eerste zwarte vrouwelijke vicepresident, die als dochter van twee immigranten in het gesegregeerde Californië uitgroeide tot een van de belangrijkste politici van de Verenigde Staten. Het levensverhaal van Kamala Harris is nauwelijks traditioneel te noemen, maar toch vertegenwoordigt zij het beste dat Amerika te bieden heeft. Ze groeide op als oudste dochter van een alleenstaande moeder, een nuchtere kankerspecialist die op haar negentiende vanuit India naar de VS was geëmigreerd omdat ze een gedegen opleiding wilde volgen.
Paul van Vlissingen en zoon

Paul van Vlissingen (1897-1876) is een pionier op het gebied van stoomenergie. Met zijn Amsterdamsche Stoomboot Maatschappij opent hij als eerste in Nederland een overzeese stoomscheepvaartverbinding: van Amsterdam naar Hamburg. Met Abraham Dudok van Heel start hij de Kon. Fabriek voor Stoom- en andere Werktuigen Paul van Vlissingen & Dudok van Heel. Ze bouwen de eerste ijzeren stoomschepen met schroef in Nederland, de eerste stoomlocomotieven in Nederland, balansen voor de stoomgemalen Cruquius en Lijnden voor het droogleggen van de Haarlemmermeer en stoommachines voor de suikerindustrie in Suriname, Indië en West-Brabant.

Vasilii Maklakov

Vasilii Alekseevich Maklakov was one of the foremost lawyers and politicians of pre-revolutionary Russia. A convinced liberal who gave all his forces to set in motion a democratic development from 1904 onwards. He ended his career as ambassador of the Provisional Government in Paris where he played a significant role as unofficial leader and spokesman of the Russian emigration.

Snouck

‘Een der grootsten is ons ontnomen’, kopte De Telegraaf toen Christiaan Snouck Hurgronje (1857-1936) was overleden. Snouck had een avontuurlijk en rijk leven geleid. Als jonge geleerde leefde hij als moslim in Mekka en hij studeerde er in de Grote Moskee. Vervolgens werd hij adviseur van het koloniale bestuur in Nederlands-Indië, waarvoor hij het Nederlandse beleid ten aanzien van de islam ontwierp. Samen met generaal Van Heutsz zorgde hij voor de verovering van Atjeh. Eenmaal terug in Nederland werd hij hoogleraar in Leiden en een pleitbezorger voor de beëindiging van de Nederlandse overheersing van Indië.
Het beest van de Holocaust

In dit boek worden vraagstukken en het leven in diverse kampen afgewisseld. De auteur tracht uit te leggen, waarom nu juist de Joden en de zigeuners doelwit waren van de vernietigingsdrang van de Nazi’s. Het boek neemt de lezer mee naar de ergste werk- en vernietigingskampen in het Derde Rijk tijdens de Tweede Wereldoorlog. Op indringende en realistische wijze wordt de toestand in de verschillende kampen beschreven, waarbij niet voorbij wordt gegaan aan de gruwelen waaraan de individuele slachtoffers werden blootgesteld.