Wekelijks verschijnen er nieuwe geschiedenisboeken. Van lijvige studies tot publieksboeken en van naslagwerken tot historische strips. Op Historiek plaatsen we veel voorpublicaties en we bespreken zoveel mogelijk titels, maar alles bespreken is ondoenlijk. Daarom hebben we de rubriek ‘signalementen’. Hier plaatsen we wekelijks een bericht met daarin recent verschenen en besproken titels.

<<< Signalementen week 8 | Signalementen week 10 >>>

Selectie week 9

De nazi’s kenden me bij naam

Dit is het levensverhaal van Magda Hellinger, die als blokoudste werd aangesteld in Auschwitz-Birkenau en onmogelijke keuzes moest maken. Ze had de leiding over het beruchte Block 10, waar honderden vrouwen leden onder de medische experimenten die op hen werden uitgevoerd. Magda’s leven werd hiermee een balanceeract op het scherpst van de snede: met kleine daden van medemenselijkheid en moed redde ze talloze mensenlevens, maar liep daarbij voortdurend het risico om de verdenking van de SS op zich te laden en geëxecuteerd te worden.
Denkend aan Nederland
Nationale geschiedenis is volop in discussie, niet alleen in Nederland. Terwijl een canon ankerplaatsen en vensters probeert te bieden, brengt de multiculturele samenleving aanspraken op erkenning en inclusie met zich mee en eisen conservatieven behoud van het traditionele geschiedverhaal. Moet nationale geschiedenis verbinden, een thuis bieden, confronteren, aanklagen of verzoenen? In haar maatschappelijke functie is geschiedenis vooral een ‘willenschap’. Dat is altijd zo geweest. Van en voor wie is de geschiedenis eigenlijk? Remieg Aerts maakt zichtbaar hoe historici door de tijd heen de Nederlandse geschiedenis hebben vormgegeven. Welke keuzen structureren dat verhaal?
Een gloedvolle revolutionaire groet

Ernesto Che Guevara was van jongs af aan een avonturier. De brieven die hij tijdens zijn reizen door Zuid-Amerika schreef laten zijn ontwikkeling zien van student medicijnen naar arts, en van geëngageerd vrijwilliger naar de revolutionair strijder die hem iconisch maakte. We leren hem kennen als zoon, echtgenoot en vader, maar ook als guerrillastrijder, politiek leider en filosoof. Enkele van de brieven die hier zijn verzameld zijn bekend, zoals die aan Fidel Castro. Zo’n tachtig procent is nu pas vrijgegeven uit het archief van de Che Guevara Studies in Havana.
Fragmenten: ‘Voor de revolutie zijn flinke porties hartstocht en lef nodig’
Over de grens
Op 17 augustus 1945, twee dagen na de Japanse capitulatie, verklaarde Indonesië zich onafhankelijk. Nederland erkende dit niet en trachtte met geweld zelf de regie te voeren over het onvermijdelijke proces van dekolonisatie. Dit leidde tot vier jaren van moeizame onderhandelingen en bittere oorlogvoering. In 2005 verklaarde de Nederlandse regering dat Nederland die oorlog niet had moeten voeren. Over het geweld dat de Nederlandse militairen tijdens deze oorlog hadden toegepast, staat echter nog altijd het regeringsstandpunt uit 1969 overeind: er waren wel ‘excessen’, maar de krijgsmacht had zich in de regel ‘correct’ gedragen.
Bespreking: Eerste boek Indonesië-onderzoek: weinig nieuws, resultaten toch waardevol
Faber & zoons, een familiebedrijf in terreur

Piet en Klaas Carel Faber, zoons van een Haarlemse banketbakker, maakten tijdens de Tweede Wereldoorlog meedogenloos jacht op Joden en verzetsmensen. Meer dan honderd mensen kwamen daardoor om het leven. Niet alleen in Haarlem en omgeving maar ook in ’t Gooi, Groningen, Drenthe en Friesland. Na de bevrijding werden ze voor een aantal moorden berecht en gestraft. Veel van hun oorlogsmisdaden bleven echter tot nu toe verborgen. In Faber & zoons vertelt historicus Jan de Roos hoe de Fabers in de jaren dertig felle NSB’ers werden. Piet en Klaas Carel werden nog fanatieker toen hun vader in 1944 werd geliquideerd door de verzetsstrijders Hannie Schaft en Jan Bonekamp.
Artikel: Hannie Schaft rekende af met de verkeerde
George III
De meest onbegrepen koning van Engeland was zonder twijfel George III, die regeerde van 1760 tot 1820 – op dat moment een absoluut record, later alleen nog verbeterd door Victoria en Elizabeth II. Men kent hem hooguit als de koning die de Amerikaanse koloniën verloor en de laatste jaren van zijn leven krankzinnig was. Ten onrechte, aldus Andrew Roberts. Hij geeft in deze schitterende biografie, op grond van honderdduizenden pagina’s niet eerder bestudeerde documenten, een geheel ander beeld van de vorst: George III was een wijze, welwillende en zelfs verlichte vorst, die werd geteisterd door sluwe vijanden, incompetente ministers, een slopende psychische ziekte en ook veel pech.
Het professionele tijdschrift in de transitie van de Nederlandse maatschappij, 1850-2020

De Nederlandse samenleving heeft in de afgelopen anderhalve eeuw een diepgaande transitie doorgemaakt. In alle maatschappelijke sectoren zijn de resultaten van de snelle ontwikkeling van wetenschap en techniek doorgedrongen. Die ontwikkeling was alleen mogelijk door de inzet van professionals met een gedegen wetenschappelijke vorming. Zij hadden niet alleen een wetenschappelijke opleiding nodig, maar moesten gedurende hun beroepsuitoefening ook voortdurend gevoed worden met informatie uit wetenschap en praktijk om de voortgaande ontwikkelingen bij te houden en mede vorm te geven.
Fragment: Geschiedenis van het vaktijdschrift

Hop

Nieuwe biersoorten overspoelen de markt en bij sommige voert hop de boventoon in de smaakbeleving. Toch is hop in elk bier een vast ingrediënt: zonder hop geen bier. Het is zevenhonderd jaar geleden dat in Nederland voor het eerst bieren met hop werden gebrouwen. Door deze innovatie was het bier langer houdbaar en kon het op grotere afstand worden verhandeld. Een revolutie was ontketend. Bierbrouwen werd een ambacht en de bedrijfsproductie schoot omhoog tot een paar duizend liter per week. Het waren de beginjaren van de Nederlandse bierindustrie, die van de veertiende tot de zestiende eeuw een indrukwekkende bloeitijd doormaakte.

Indianen

Indianen, de oorspronkelijke bewoners van Amerika, zijn niet verdwenen. Hun traditionele cultuur leeft en is prachtig en kleurrijk. De unieke portretten in dit boek vertellen het verhaal van trotse mensen. Ze zijn indiaan om het behoud van hun cultuur en het behoud van Moeder Aarde.Voor dit boek reisde Serv Wiemers naar de prairies van Noord-Amerika, verbleef bij diverse stammen en maakte schitterende foto’s – ook van de dieren die traditionele indianen als hun mede-volkeren beschouwen. Reis mee naar de wereld van de indianen!

Een korte geschiedenis van het antisemitisme

Het antisemitisme is de laatste jaren in opmars: soms openlijk, soms verscholen achter ‘onnadenkende’ opmerkingen of kritiek op Israël. Maar hoe begint antisemitisme, en hoe nieuw is wat we vandaag de dag zien? Peter Schäfer beschrijft hoe antisemitische stereotypes al sinds de Oudheid worden verspreid en hebben geleid tot vervolging en uitroeiing. Al voordat het christendom bestond was er sprake van jodenhaat, getto’s en pogroms. Nieuwtestamentische geschriften gaven het voorwendsel voor vervolging in de Middeleeuwen: Luther vond dat de ‘duivelskinderen’ uitgeroeid moesten worden, in de Verlichting vond men het jodendom dwaas en te veel mensen waren bereid mee te werken aan de ‘definitieve oplossing van het joodse vraagstuk’.

De grote weigering

Voor de filosoof Herbert Marcuse draaide alles om vrijheid. De vrijheid om jezelf te ontwikkelen, om te falen, om af te wijken van de norm. Wat hij echter zag was een systeem, door hem ‘het technologisch productieapparaat’ genoemd, dat ons steeds meer reduceert tot raderen in de machine. Het apparaat jaagt op, geeft nooit rust, dwingt tot meer productiviteit, meer efficiëntie en heeft vrijheid gereduceerd tot de vrijheid om te produceren en te consumeren. Hoe kan het dat de moderne mens zich schikt naar een systeem waarvan hij weet dat het mens, dier en aarde uitput?