In juni 2011 liet staatssecretaris Halbe Zijlstra van Cultuur de directie van het museum weten dat de subsidie per 1 januari 2012 werd stopgezet. Die mededeling kwam niet helemaal onverwachts want in oktober 2010 had de staatssecretaris al bekendgemaakt dat het nationale museum
voorlopig geen nieuwbouw zou krijgen. Met die beslissing bespaarde het kabinet 50 miljoen euro.
De stichting Nationaal Historisch Museum ontving het afgelopen jaar nog wel een projectsubsidie van vier miljoen euro om (digitale) activiteiten te ontwikkelen. Er kwam een site met een zogenaamd innl-netwerk dat de verschillende online historische collecties en communities met elkaar moest verbinden maar dat netwerk kwam nooit echt van de grond.
De museumdirectie lijkt zich afgelopen jaar nog voornamelijk bezig te hebben gehouden met het alsnog vinden van een museumpand.
De twee directeuren van het NHM – Valentijn Byvanck en Erik Schilp – lieten in 2010 bijvoorbeeld nog weten dat Paleis Soestdijk wat hen betreft een zeer geschikte locatie zou zijn. Staatssecretaris Zijlstra had toen echter al aangegeven dat er wat hem betreft voorlopig geen geld voor een museumpand zou komen en bovendien was er al eens uitgebreid over de optie Paleis Soestdijk gesproken. Byvanck en Schilp hielden echter voet bij stuk en werden in hun Soestdijk-plannen bovendien gesteund door de provincie Utrecht en vijftien prominente historici. Piet Hein Donner, de toenmalig minister van Binnenlandse Zaken, liet zich echter niet overtuigen en gaf aan geen geld voor het plan te willen uittrekken.
Begin november 2010 – een week nadat staatssecretaris Zijlstra bekend had gemaakt geen geld te investeren in een museumpand – betrok het NHM de Zuiderkerk in Amsterdam. Dit pand werd niet alleen als kantoor gebruikt maar ook als tentoonstellingsruimte. In het voorjaar was de eerste tentoonstelling te zien: 100m2NL. In twintig bij vijf meter gaf deze tentoonstelling een compact overzicht van de Nederlandse geschiedenis. Met de tentoonstelling wilde het NHM het publiek “een voorproefje geven van de tentoonstellingen die het museum in de toekomst kon maken”. Het zou echter de enige tentoonstelling van het museum zijn.
Huis van de Geschiedenis
Het idee voor een NHM ontstond in 2006 na een ingezonden brief van de politici Jan Marijnissen (SP) en Maxime Verhagen (CDA). Zij schreven onder meer:
In het onderwijs is geschiedenis als vak steeds verder in de marge gedrongen. Ook op radio en tv is er slechts sporadisch aandacht voor. En een nationaal historisch museum dat onze geschiedenis in samenhang toont, is er ook al niet. Als we hier geen verandering in brengen zal het historisch besef in onze moderne samenleving steeds verder achter de horizon verdwijnen. Daarom zijn de ondertekenaars van onderstaand artikel van mening dat er een Huis van de Geschiedenis moet komen.
De afgelopen jaren wás er met net NHM een soort Huis van de Geschiedenis maar het bleef vooral bij een plan. Van een fysiek museum kwam het niet. En een inhoudelijke discussie over welk verhaal er in het huis van onze geschiedenis eigenlijk verteld moest worden, is eigenlijk ook niet gevoerd. En nu is het Nationaal Historisch Museum zelf geschiedenis.
15 miljoen euro
Het museum bleef een idee, maar heeft al met al wel aardig wat geld gekost. De NOS concludeerde enkele maanden geleden na eigen onderzoek dat het museum in totaal meer dan 15 miljoen euro aan overheidsgeld had gekost. In 2008 was er een oprichtingssubsidie van ruim 600.000 euro en in de jaren daarna vloeiden er vanuit het ministerie van OCW miljoenen naar de organisatie.
Dit geld is echter niet allemaal verdampt. Zo is er de eerder genoemde kleine overzichtstentoonstelling in de Zuiderkerk geweest en ook heeft het NHM bijvoorbeeld geparticipeerd in een project waarbij kinderprogramma Het Klokhuis afleveringen maakt over de verschillende canonvensters. De door het NHM ontwikkelde website www.innl.nl blijft voorlopig in de lucht. Sinds 1 januari wordt er echter geen redactie meer over de site gevoerd. Een deel van het NHM-budget gaat vanaf nu naar het Openluchtmuseum in Arnhem.
