Wekelijks verschijnen er nieuwe geschiedenisboeken. Van lijvige studies tot publieksboeken en van naslagwerken tot historische strips. Op Historiek plaatsen we veel voorpublicaties en we bespreken zoveel mogelijk titels, maar alles bespreken is ondoenlijk. Daarom hebben we de rubriek ‘signalementen’. Hier plaatsen we wekelijks een bericht met daarin recent verschenen en besproken titels.

<<< Signalementen week 44 | Signalementen week 46 >>>

Selectie week 45

Z
Op 30 september 2022 ondertekende Poetin verdragen waarmee hij vier Oekraïense provincies annexeerde. Zeven maanden eerder gaf hij het bevel om Oekraïne binnen te trekken met als doel de regering omver te werpen en het land te ‘denazificeren’. De letter Z werd het symbool van de invasie en de spoedig verwachte victorie. Elk dissident geluid werd gesmoord. In een paar weken tijd veranderde het autoritaire bestuur in een dictatuur van een wraaklustig leider.
Marx, Wagner en Nietzsche
Marx, Wagner en Nietzsche ontwikkelden hun revolutionaire ideeën in de negentiende eeuw en hadden grote invloed op de periode daarna, een eeuw van extremen en politieke catastrofes. Politicoloog Herfried Münkler brengt deze drie fascinerende figuren bij elkaar, wijst op hun overeenkomsten en verschillen en roept daarmee een heel tijdperk op dat vele aardverschuivingen kende: politiek, economisch en maatschappelijk, maar ook esthetisch en psychisch. Marx was uit op de revolutie van de sociaaleconomische verhoudingen, Wagner op culturele regeneratie en Nietzsche op de schepping van een nieuwe mens.
Sicilie. Eiland in het midden
Begin 21ste eeuw landt een golf Afrikanen op de zuidkust van Sicilië, in wrakke bootjes en zonder verblijfspapieren. De Arabische Lente heeft hun landen in chaos gestort en zij zoeken hun heil in dit meest dichtbije stukje Europa. Europese politici spreken van ‘pech’, een gevolg van de geringe afstand tussen Sicilië en Afrika. Toch gold die nabijheid lang als gelukkig.
Interview: Een Fenicische haven ‘tegenover Libië’
Mijn Frankrijk
Van Brel tot Balzac, van Château Pétrus tot Chateaubriand en van De Sade tot Brigitte Bardot – in Mijn Frankrijk is voor het eerst alles bijeengebracht wat Bart Van Loo over Frankrijk schreef in Chanson en de Frankrijktrilogie. In duizend-en-enige bladzijden gidst hij ons genereus en aanstekelijk door zijn Frankrijk, langs geschiedenis en muziek, reizen en lezen, eten en drinken, seks en erotiek. Vlot, erudiet en bevlogen. Helemaal à la Van Loo dus.
Wijn als een Romein
Als je de moderne techniek van het wijnmaken vergelijkt met de primitieve manier waarop de wijnmakers van een paar duizend jaar geleden hun druiventrossen plukten, platstampten en in open gistkuipen lieten rotten, dan is het een godswonder dat we nog steeds wijn drinken. Want ondanks alle vreselijkheden waaraan druiven honderden eeuwen lang zijn blootgesteld, zijn wij die kneiterzure, of mierzoete, of met wansmakelijke kruiden opgepimpte wijn altijd vrolijk blijven drinken.
Een kleine geschiedenis van de mens door dierenogen
Vanaf het allervroegste begin loopt er een spoor van dieren door onze geschiedenis. Ze zagen de eerste mens in Afrika. Ze renden voor hun leven toen hij een jager bleek te zijn, en toen hij zich settelde als boer trokken zij de ploeg. Dieren speelden een hoofdrol toen koningen en keizers pronkten met hun macht. Ridders zaten op hun ruggen, soldaten vertrouwden op hun vleugels als ze een boodschap de lucht in stuurden voor hulp. In dit boek vertellen 29 dieren hun verhaal.
George Friedrich Haendel. De jonge jaren (1685-1713)
In 1713 vestigde de 28-jarige Georg Friedrich Haendel (1685-1759) zich in Londen, om er nooit meer weg te gaan. Vier decennia lang zou hij het plaatselijke muziekleven domineren met Italiaanse opera’s en Engelse oratoria. In die periode componeerde hij zijn populairste werken, onder meer Messiah, Water Musick en Musick for the Royal Fireworks. Maar wat maakte hij voordien?
Waarom dit niet de laatste oorlog is
De oorlog in Oekraïne kwam voor het Westen als een schok. Rationeel was die niet te verklaren. Maar conflicten ontstaan niet uit rationele overwegingen. Bijna altijd is er sprake van een onverwerkt verleden. De val van de Sovjet-Unie was voor Rusland een pijnlijk trauma. Een etterende wonde die ook in de jaren daarna ontstoken bleef, door de hoogmoed van de VS en Europa, de uitbreiding van de NAVO en de kleurenrevoluties in naburige landen. Om dat trauma te verwerken wil Poetin terugkeren naar de geboorte van het tsaristisch Rusland, mét Oekraïne erbij.
Goden en godinnen van Hellas en Rome
Philip Matyszak, auteur van ‘Vergeten volkeren’, beschrijft nu op fascinerende wijze de goden en godinnen van Griekenland en Rome. Wie waren ook alweer de goden en godinnen van het oude Griekenland en Rome? Wat betekenden ze voor de mensen die hen aanbaden? Hoewel hun tijd van aanbidding allang voorbij is, hebben de Griekse en Romeinse goden millennia lang kunstenaars gefascineerd en geïnspireerd. Auteurs, beeldhouwers en schilders van alle tijden hebben de goden beschreven en verbeeld…
Filips II en de strijd om Europa
Weinig mensen hebben de geschiedenis van België en Nederland zo beïnvloed als de Spaanse koning Filips II. Vanuit de vesting El Escorial hield de vorst de teugels strak in handen van het grootste rijk van de zestiende eeuw. Hij voerde oorlog tegen het Ottomaanse Rijk, Engeland en de Nederlanden. Filips’ religieus fanatisme, zijn centralisatiepolitiek en zijn harde optreden tegen de Nederlandse Opstand leidden uiteindelijk tot de scheiding van de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden, en de grenzen die we vandaag kennen.
De Politieke Partij Radikalen, 1968-1990
‘Een basisinkomen voor iedereen’, ‘Europa ja, maar wel anders’ en ‘Welvaart zonder welzijn wordt uitvaart’. Dit lijken verkiezingsleuzen voor actuele Tweede Kamerverkiezingen. Het zijn echter standpunten die al in de jaren zeventig geagendeerd werden door de Politieke Partij Radikalen (PPR). Deze in 1968 opgerichte christelijk radicale partij was een bijzondere speler in de Nederlandse politiek van de jaren zeventig en tachtig. In 1990 ging de partij op in GroenLinks, waarin het gedachtegoed van de PPR nog altijd is terug te vinden.
Fragment: Een partijgeschiedenis in vogelvlucht
Rusland. Revolutie en burgeroorlog
Op de Oktoberrevolutie van 1917 volgde een extreem destructieve oorlog die vier jaar zou duren. Rusland. Revolutie en burgeroorlog 1917-1921, biedt een caleidoscopisch overzicht van deze gewelddadige periode in de Russische geschiedenis, waarin naar schatting 8 tot 11 miljoen mensen om het leven zijn gekomen. Beevor toont het verval van het tsaristische regime, de opkomst van revolutionaire krachten en de twee revoluties in 1917, het derde jaar van de voor Rusland rampzalig verlopende Eerste Wereldoorlog.
Fragment: Rusland aan de rand van de afgrond
Geheim België
De Belgische geheime dienst is even oud als het land zelf en, na die van het Vaticaan, zelfs de oudste inlichtingendienst ter wereld. De Staatsveiligheid en haar militaire tegenhanger speelden achter de coulissen een cruciale rol in de markantste, bangste en duisterste momenten van de Belgische geschiedenis, maar juist vanwege het geheime karakter bleef de erkenning ervoor meestal uit. Dit referentiewerk licht een tip van de sluier op.
Breekbare lading
oen Japan in 1931 Mantsjoerije binnenviel, groeide de angst voor luchtaanvallen op Peking. Men vreesde voor het lot van de kunstschatten in de Verboden Stad: kostbaar porselein, zijdeschilderingen van onschatbare waarde, unieke kalligrafieën en bibliotheken, plus tien reusachtige stenen met inscripties die worden beschouwd als de oerteksten van China. Ma Heng, de bescheiden museumdirecteur, kreeg opdracht alles te laten inpakken en mee te nemen het binnenland in.
Indië, betovering en desillusie
Indië, betovering en desillusie is de levenslange zoektocht van Hoffman naar Indië. Na zijn eerste kennismaking via zijn grootmoeder met Indië, waarbij alle mooie nostalgische verhalen de boventoon voeren, stuit hij onvermijdelijk op minder mooie geschiedenissen. Hij raakt erdoor gefascineerd en wordt een verwoed verzamelaar van boeken en documenten over Indië. Die tonen een vrijwel onbekend gebleven beeld van de kolonie onder Nederlands gezag.